9 cách quản lý chi tiêu cá nhân đơn giản và hiệu quả
Người đăng: Gato
05/05/2025
Giữa nhịp sống hiện đại với hàng loạt khoản chi tiêu lớn nhỏ mỗi ngày, việc quản lý chi tiêu cá nhân không chỉ giúp bạn kiểm soát dòng tiền mà còn là nền tảng để xây dựng sự ổn định và chủ động về tài chính. Trong bài viết này, Ngân hàng số Cake by VPBank sẽ đồng hành cùng bạn khám phá lý do vì sao quản lý chi tiêu là một kỹ năng thiết yếu và gợi ý những phương pháp đơn giản, hiệu quả để bạn từng bước làm chủ ngân sách cá nhân.
>> Xem thêm:
Những cách tiết kiệm tiền hiệu quả
Sự cần thiết của việc quản lý tài chính cá nhân
Cách lập kế hoạch tài chính cá nhân
Quản lý chi tiêu cá nhân là gì?
Quản lý chi tiêu cá nhân là quá trình theo dõi, kiểm soát và điều chỉnh các khoản tiền mà một cá nhân chi ra trong một khoảng thời gian nhất định (thường là hàng tháng). Khác với việc lập kế hoạch tài chính tổng thể, quản lý chi tiêu tập trung vào những lựa chọn rất cụ thể trong đời sống thường ngày: mua gì hôm nay, tiết kiệm bao nhiêu mỗi tháng và đâu là khoản chi khiến bạn “rỗng ví” bất ngờ.
Quản lý chi tiêu không đặt nặng việc phải tiết kiệm thật nhiều, mà tập trung vào việc giữ cho đồng tiền đi đúng hướng, hạn chế chi tiêu tùy hứng, và đảm bảo bạn vẫn còn ngân sách cho những mục tiêu quan trọng hơn phía trước. Đây là kỹ năng nhỏ nhưng có sức ảnh hưởng lớn đến sự ổn định tài chính trong cuộc sống hằng ngày.
Quản lý chi tiêu cá nhân là việc bạn biết rõ tiền của mình đi đâu, chi tiêu cho những gì (Nguồn: Sưu tầm)
Tư duy đúng về quản lý chi tiêu: Không phải là cắt giảm, mà là chủ động
Nhiều người thường nhầm lẫn rằng quản lý chi tiêu đồng nghĩa với việc phải thắt chặt, hy sinh và cắt giảm mọi khoản chi không thiết yếu. Thực tế, quản lý chi tiêu hiệu quả không bắt buộc bạn phải từ bỏ cà phê sáng, bữa ăn ngoài hay món đồ yêu thích mà quan trọng hơn là biết rõ đâu là ưu tiên và tiêu tiền đúng với nhu cầu thực sự.
Tư duy cốt lõi ở đây là sự chủ động. Chủ động lập giới hạn chi tiêu cho từng nhóm nhu cầu. Chủ động trích trước một khoản để tiết kiệm, thay vì tiêu hết rồi mới nghĩ đến chuyện tích lũy. Chủ động lựa chọn tiêu cho điều gì mang lại giá trị lâu dài, thay vì bị cuốn theo cảm xúc hay xu hướng.
Một người quản lý chi tiêu tốt không phải là người tiêu ít nhất, mà là người biết tiêu bao nhiêu là đủ và tiêu với mục đích rõ ràng. Khi thay đổi góc nhìn từ “cắt giảm” sang “chủ động”, bạn sẽ thấy việc kiểm soát chi tiêu không còn nặng nề, mà trở thành công cụ giúp bạn sống thoải mái hơn, thông minh hơn với đồng tiền mình làm ra.
>> Xem thêm: 9 sai lầm về tài chính cá nhân cần biết để tránh
Quản lý chi tiêu không phải để thắt lưng buộc bụng, mà để bạn chủ động sống thoải mái và thông minh hơn với đồng tiền mình có (Nguồn: Sưu tầm)
Trắc nghiệm: “Bạn thuộc kiểu tiêu tiền nào? Và nên quản lý ra sao?”
Trả lời 6 câu hỏi trắc nghiệm, cộng điểm theo lựa chọn A–B–C–D, sau đó tra kết quả để biết kiểu chi tiêu của bạn.
Cách chấm điểm: Với mỗi câu, chọn phương án A, B, C, hoặc D
Ghi lại điểm tương ứng:
A = 1 điểm
B = 2 điểm
C = 3 điểm
D = 4 điểm
Tổng điểm tối đa: 24 điểm (6 câu)
Câu hỏi:
1. Khi có khoản tiền bất ngờ (thưởng, trúng số nhỏ...) bạn sẽ?
A. Mua ngay thứ mình thích
B. Gửi tiết kiệm
C. Chia đôi: một phần tiêu – một phần giữ
D. Cân nhắc thật lâu, chưa biết dùng làm gì
2. Bạn kiểm tra tài khoản cá nhân...
A. Rất ít, chỉ khi cần chuyển khoản
B. Gần như mỗi ngày
C. Theo tuần hoặc lúc gần hết tháng
D. Kiểm tra xong lại… lo
3. Khi tiêu tiền, bạn...
A. Dễ bị cám dỗ bởi khuyến mãi
B. Chỉ tiêu nếu đã có kế hoạch
C. Cũng tuỳ – đôi lúc “bung nóc”
D. Luôn băn khoăn trước & sau khi mua
4. Bạn ghi lại chi tiêu thế nào?
A. Không ghi – ngại
B. Ghi đều và chi tiết
C. Lâu lâu mới ghi
D. Ghi nhưng không xem lại bao giờ
5. Tiêu tiền để...?
A. Vui, tận hưởng
B. Phục vụ mục tiêu tài chính
C. Vừa vui vừa hợp lý
D. Không biết – đôi khi tiêu để đỡ áp lực
6. Bạn cảm thấy gì về tiền bạc?
A. Cứ có là tiêu
B. Là công cụ quan trọng cần kiểm soát
C. Vừa là phần thưởng vừa là gánh nặng
D. Lo âu vì cảm thấy mình chưa kiểm soát tốt
Tính điểm: Tổng số điểm = … / 24
KẾT QUẢ: Bạn thuộc kiểu chi tiêu nào?
6–9 điểm → Người tiêu vì cảm xúc
Bạn thường chi tiền theo cảm hứng, dễ bị ảnh hưởng bởi quảng cáo, khuyến mãi hay áp lực xã hội. Điều này khiến bạn khó tiết kiệm hoặc kiểm soát dòng tiền.
10–14 điểm → Người chi tiêu có kế hoạch nhưng thiếu đều đặn
Bạn có ý thức tiết kiệm, nhưng chưa duy trì thường xuyên hoặc dễ bị ngắt quãng bởi cảm xúc và các nhu cầu phát sinh.
15–19 điểm → Người tiêu dùng linh hoạt
Bạn là người biết cân bằng giữa nhu cầu và mục tiêu tài chính. Dù vẫn còn đôi chút cảm tính, nhưng bạn đang đi đúng hướng trong quản lý tài chính.
20–24 điểm → Người cẩn trọng (hoặc lo lắng) quá mức
Bạn luôn suy nghĩ nhiều trước khi tiêu, đôi khi đến mức gây căng thẳng cho chính mình. Dù có ý thức tài chính cao, bạn cần thư giãn hơn trong chi tiêu.
9 phương pháp quản lý tài chính cá nhân hiệu quả phổ biến hiện nay
Quy tắc 50/30/20
Đây là phương pháp quản lý tài chính cơ bản và phù hợp nhất cho người mới bắt đầu, giúp bạn cân bằng giữa cuộc sống hiện tại và mục tiêu tương lai. Thu nhập hàng tháng sau thuế của bạn sẽ được chia vào 3 nhóm:
- 50% cho Nhu cầu thiết yếu (Needs): Bao gồm các chi phí bắt buộc phải chi để duy trì cuộc sống như tiền thuê nhà/trả góp, tiền điện nước, ăn uống cơ bản, đi lại và các hóa đơn cố định.
- 30% cho Sở thích cá nhân (Wants): Dành cho các nhu cầu giải trí, mua sắm, du lịch, ăn hàng quán hoặc các dịch vụ nâng cao chất lượng sống. Đây là khoản mục bạn có thể linh hoạt cắt giảm đầu tiên khi cần tiết kiệm.
- 20% cho Tiết kiệm và Đầu tư (Savings & Investments): Dành cho quỹ dự phòng khẩn cấp, quỹ hưu trí, trả nợ trước hạn hoặc đầu tư sinh lời. Đây là khoản mục "trả cho chính mình" để đảm bảo an toàn tài chính.
Ví dụ: Gia đình chị D có thu nhập 20 triệu đồng. Thay vì cứng nhắc chia theo 50/30/20, họ nhận thấy chi phí thuê nhà ở thành phố đã chiếm gần 60% thu nhập. Họ quyết định điều chỉnh thành 60% cho thiết yếu, 20% cho chi tiêu cá nhân và 20% cho tiết kiệm. Quan trọng là họ đã ghi lại chi tiêu theo 3 nhóm này một cách đơn giản để dễ theo dõi và điều chỉnh khi cần.
>>Xem thêm: Phương pháp 50/20/30: Bí quyết cân đối chi tiêu và tiết kiệm
Phương pháp 6 chiếc lọ (JARS System)
Phương pháp 6 chiếc lọ đòi hỏi sự kỷ luật cao hơn bằng cách chia thu nhập vào 6 quỹ riêng biệt với tỷ lệ cụ thể để đảm bảo mọi khía cạnh cuộc sống đều được chăm lo. Cụ thể:
- Lọ 1 - Nhu cầu thiết yếu (55%): Chi trả cho sinh hoạt phí hàng ngày.
- Lọ 2 - Tiết kiệm dài hạn (10%): Dành cho các mục tiêu lớn như mua nhà, mua xe, đám cưới.
- Lọ 3 - Quỹ giáo dục (10%): Đầu tư vào việc học tập, mua sách, tham gia khóa học để nâng cao năng lực bản thân.
- Lọ 4 - Hưởng thụ (10%): Dùng để tự thưởng cho bản thân, giúp cân bằng tâm lý và tạo động lực kiếm tiền.
- Lọ 5 - Tự do tài chính (10%): Chỉ dùng để đầu tư tạo ra thu nhập thụ động, tuyệt đối không được tiêu xài.
- Lọ 6 - Từ thiện (5%): Dùng để giúp đỡ người khác hoặc đóng góp cho cộng đồng.
Phương pháp Kakeibo (Nhật Bản)
Kakeibo là nghệ thuật tiết kiệm của người Nhật, khuyến khích việc ghi chép tay vào sổ để tăng sự nhận thức và trách nhiệm với tiền bạc. Đầu tháng, bạn cần xác định số tiền muốn tiết kiệm, sau đó ghi chép mọi khoản chi vào 4 nhóm: Thiết yếu, Không bắt buộc, Văn hóa và Phát sinh.
Cuối mỗi tháng, bạn sẽ tổng kết và so sánh thực tế với kế hoạch ban đầu. Quy trình bao gồm việc trả lời 4 câu hỏi vào đầu mỗi tháng:
- Bạn có bao nhiêu tiền?
- Bạn muốn tiết kiệm bao nhiêu?
- Bạn sẽ tiêu bao nhiêu?
- Bạn có thể làm gì để cải thiện?
Phương pháp Phong bì
Đây là cách truyền thống nhưng cực kỳ hiệu quả để ngăn chặn thói quen chi tiêu quá đà. Bạn rút tiền mặt và chia vào các phong bì riêng biệt cho từng mục đích chi tiêu biến đổi (như đi chợ, xăng xe, cà phê). Nguyên tắc cốt lõi là bạn chỉ được phép tiêu số tiền có trong phong bì đó. Khi phong bì rỗng, bạn buộc phải ngừng chi tiêu cho hạng mục đó cho đến tháng sau, giúp bạn kiểm soát dòng tiền một cách triệt để.
Quản lý bằng ứng dụng hoặc Excel
Trong kỷ nguyên số, sử dụng Excel hoặc các ứng dụng tài chính là giải pháp tiện lợi nhất để theo dõi dòng tiền mọi lúc mọi nơi. Các công cụ này giúp tự động hóa việc ghi chép, tính toán và cung cấp các báo cáo trực quan về tình hình tài chính của bạn.
- Sử dụng Excel/Google Sheets: Phù hợp với người thích tùy biến, muốn có các báo cáo chi tiết và biểu đồ theo ý muốn cá nhân.
- Sử dụng App Ngân hàng số/Quản lý tài chính: Các ứng dụng như Cake by VPBank không chỉ giúp bạn thanh toán, chuyển tiền mà còn tự động lưu lại lịch sử giao dịch, giúp bạn dễ dàng tra soát lại các khoản chi. Ngoài ra, tính năng Tiết kiệm (Smart Saving) trên các ứng dụng này giúp bạn tự động trích lập các khoản tiết kiệm ngay khi nhận lương, đảm bảo nguyên tắc "tích lũy trước, chi tiêu sau" một cách dễ dàng.
Pay yourself first – Tiết kiệm trước, chi tiêu sau
Nguyên tắc Pay yourself first là ưu tiên việc tiết kiệm trước khi nghĩ đến các khoản chi tiêu khác. Thay vì đợi đến cuối tháng xem còn bao nhiêu tiền mới bắt đầu tiết kiệm, hãy chủ động trích ra trước một khoản cố định ngay khi vừa nhận lương dù là 500.000 hay 5.000.000 VNĐ.
Ngay khi nhận được lương, hãy tự động chuyển một khoản tiền cố định vào một tài khoản tiết kiệm riêng biệt. Khoản tiền này có thể là một tỷ lệ phần trăm nhất định từ thu nhập của bạn, ví dụ 10%, 15% hoặc cao hơn tùy thuộc vào mục tiêu tài chính.
Ví dụ: Chị B nhận lương 15 triệu đồng vào ngày 5 hàng tháng. Ngay lập tức, chị B thiết lập chế độ tự động chuyển 2 triệu đồng vào tài khoản tiết kiệm online. 13 triệu đồng còn lại sẽ được chị B phân bổ cho các chi phí khác trong tháng. Bằng cách này, chị B đảm bảo mình luôn có một khoản tiết kiệm đều đặn trước khi bắt đầu chi tiêu.
Để việc tiết kiệm hiệu quả, các bạn có thể tham khảo 2 sản phẩm tiết kiệm của Ngân hàng số Cake by VPBank gồm Tiền gửi tiêu chuẩn và Tiền gửi tích lũy. Cụ thể như sau:
- Tiền gửi tiêu chuẩn: Là hình thức tiết kiệm truyền thống mang lại mức lãi suất cạnh tranh và kỳ hạn linh hoạt từ 1 đến 36 tháng. Khách hàng có thể lựa chọn nhiều phương thức nhận lãi như đầu kỳ, cuối kỳ, hàng tháng hoặc hàng quý, tùy theo nhu cầu sử dụng vốn. Một điểm cộng nổi bật là sản phẩm này cho phép rút trước hạn một phần tiền gốc khi phát sinh nhu cầu, trong khi phần tiền còn lại vẫn được hưởng lãi suất ưu đãi theo mức cam kết ban đầu.
- Tiền gửi tích lũy: Phù hợp với những ai đang hướng đến các mục tiêu tài chính dài hạn như mua nhà, lập quỹ giáo dục, quỹ dự phòng hay đơn giản là xây dựng thói quen tiết kiệm bền vững. Khách hàng có thể gửi tiền nhiều lần chỉ từ 100.000 VNĐ/lần, và dễ dàng thiết lập tính năng tự động trích tiền từ tài khoản thanh toán theo ngày, tuần hoặc tháng. Đây là lựa chọn lý tưởng giúp bạn tích lũy đều đặn, không áp lực, nhưng vẫn tối ưu hiệu quả tài chính theo thời gian.
Thực hiện cách quản lý chi tiêu “Pay yourself first” hiệu quả với sản phẩm Tiền gửi tiêu chuẩn và Tiền gửi tích lũy của Cake by VPBank (Nguồn: Cake by VPBank)
>> Đọc tiếp:
Bảng lãi suất tiết kiệm ngân hàng
Nên mua vàng hay gửi tiết kiệm
Nên gửi tiết kiệm ngân hàng nào
Tư duy “chi tiêu theo giá trị”
Trong thời đại mà bạn luôn bị bao quanh bởi các chương trình giảm giá, quảng cáo hấp dẫn và những so sánh vô hình trên mạng xã hội, việc chi tiêu theo giá trị là một cách lọc lại ưu tiên của chính bạn.
Chi tiêu theo giá trị không có nghĩa là tiêu ít đi, mà là tiêu có chủ đích hơn, tức là bạn chọn chi cho những điều thực sự mang lại giá trị cho cuộc sống, cảm xúc hoặc hiệu quả cá nhân. Thay vì hỏi “món này có rẻ không?”, hãy tự hỏi “món này có thực sự đáng với số tiền mình bỏ ra không?” Hãy loại bỏ những khoản chi tiêu xuất phát từ sự so sánh với người khác, những trào lưu nhất thời (FOMO - Fear Of Missing Out), hoặc đơn giản chỉ là thói quen không suy nghĩ.
Ví dụ: Bạn có thể chọn uống cà phê 50.000 VNĐ mỗi ngày nếu đó là thức uống giúp bạn làm việc hiệu quả, thay vì mua thêm 3 chiếc áo đang sale 70% chỉ vì “giá hời” – trong khi tủ đồ đã quá tải.
Hãy chi tiêu vào những điều thực sự mang lại giá trị cho cuộc sống, cảm xúc hoặc hiệu quả cá nhân của bạn (Nguồn: Sưu tầm)
>> Có thể bạn quan tâm:
Hướng dẫn lập bảng chi tiêu cá nhân trong 1 tháng
Cách tiết kiệm tiền của người Nhật
Bảng chi tiêu gia đình hàng tháng
Nguyên tắc “1 vào – 1 ra” (One in – One out)
Đây là một nguyên tắc đơn giản nhưng hiệu quả để kiểm soát việc mua sắm và tránh tích trữ những thứ không cần thiết. Mỗi khi bạn muốn mua một món đồ mới (đặc biệt là các vật dụng cá nhân như quần áo, giày dép, sách vở), hãy tự đặt ra quy tắc phải loại bỏ một món đồ tương tự đang có.
Nguyên tắc này buộc bạn phải suy nghĩ kỹ hơn về việc mua món đồ mới, liệu nó có thực sự cần thiết và bạn có sẵn lòng “chia tay” với một món đồ cũ tương tự hay không. Nó giúp bạn duy trì một không gian sống gọn gàng và tránh lãng phí tiền bạc vào những thứ không thực sự sử dụng.
Ví dụ: Trước khi mua chiếc áo sơ mi mới, hãy nhìn lại tủ đồ và loại bỏ một chiếc bạn không mặc trong 6 tháng qua. Việc này giúp bạn cân nhắc kỹ hơn khi chi tiền, tránh tích đồ thừa và đặc biệt phù hợp với những ai dễ “vung tay” khi thấy đồ đẹp, giá tốt.
Nguyên tắc 1 vào – 1 ra buộc bạn phải suy nghĩ kỹ hơn về việc mua món đồ mới, liệu nó có thực sự cần thiết (Nguồn: Sưu tầm)
Hình thành thói quen quản lý chi tiêu
Quản lý chi tiêu hiệu quả không phải là một hành động nhất thời mà là một quá trình xây dựng những thói quen tốt theo thời gian. Dưới đây là 5 thói quen đơn giản bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay:
- Kiểm tra tài khoản mỗi sáng (1 phút): Nhanh chóng xem qua số dư tài khoản và các giao dịch gần nhất để nắm bắt tình hình tài chính hiện tại.
- Ghi khoản chi lớn hơn 500 nghìn đồng vào một file riêng: Việc này giúp bạn dễ dàng theo dõi những khoản chi tiêu đáng kể và xem xét liệu chúng có hợp lý hay không.
- Đặt mục tiêu không tiêu 1 ngày mỗi tuần: Chọn ra một ngày trong tuần bạn cố gắng không phát sinh bất kỳ chi phí nào (trừ những khoản bắt buộc đã lên kế hoạch).
- Mỗi tháng tự hỏi: Chi tiêu tháng này nói gì về mình? Dành thời gian suy ngẫm về thói quen chi tiêu trong tháng vừa qua. Bạn đã ưu tiên những gì? Có điều gì bạn muốn thay đổi trong tháng tới?
- Dành 5 phút/tuần review & chỉnh ngân sách: Xem lại ngân sách đã lập và điều chỉnh nếu cần thiết dựa trên tình hình thực tế và các mục tiêu tài chính.
Quản lý chi tiêu cá nhân hiệu quả là một hành trình đòi hỏi sự kiên trì và ý thức. Bằng cách áp dụng những nguyên tắc và hình thành những thói quen đơn giản trên, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tốt hơn dòng tiền của mình, hướng tới sự ổn định tài chính và đạt được những mục tiêu đã đề ra trong tương lai. Hãy bắt đầu ngay hôm nay và bạn sẽ thấy những thay đổi tích cực theo thời gian!
Nếu bạn đang tìm kiếm công cụ hỗ trợ đơn giản, an toàn và tiện lợi – hãy thử các sản phẩm tiết kiệm thông minh như Tiền gửi tiêu chuẩn và Tiền gửi tích lũy của Ngân hàng số Cake by VPBank. Với tính năng chia mục tiêu tiết kiệm linh hoạt, cài đặt gửi tiền định kỳ và theo dõi tài chính ngay trên app, Cake by VPBank là lựa chọn đáng tin cậy để bạn bắt đầu hành trình kiểm soát chi tiêu cá nhân một cách hiệu quả và bền vững.
>> Có thể bạn quan tâm:
Xu hướng nghỉ hưu trước tuổi FIRE
Một số câu hỏi thường gặp (FAQ)
Quản lý chi tiêu cá nhân là gì và vì sao lại quan trọng?
Quản lý chi tiêu cá nhân là việc theo dõi, kiểm soát và phân bổ thu nhập cho các khoản nhu cầu, tiết kiệm và mục tiêu tài chính một cách hợp lý. Việc này giúp bạn hiểu rõ dòng tiền ra – vào, tránh chi tiêu vượt khả năng và chủ động hơn trước các rủi ro tài chính. Khi kiểm soát tốt dòng tiền, bạn sẽ chủ động hơn trong chi tiêu và dễ dàng hướng tới các mục tiêu tài chính dài hạn.
Làm thế nào để xây dựng tư duy đúng trong quản lý chi tiêu cá nhân?
Tư duy đúng trong quản lý chi tiêu không nằm ở việc phải chi thật ít, mà ở chỗ bạn biết rõ điều gì xứng đáng để chi. Thay vì “cắt giảm chi tiêu ” ở mọi khoản, bạn hãy tập trung vào việc chủ động đặt giới hạn cho từng nhóm nhu cầu, trích tiền tiết kiệm trước, và lựa chọn chi tiêu cho những nhu cầu mang lại giá trị thật sự cho cuộc sống. Khi thay đổi góc nhìn từ tiết kiệm cực đoan sang sử dụng tiền có ý thức, bạn sẽ thấy việc quản lý tài chính trở nên dễ dàng và bền vững hơn.
Những phương pháp quản lý chi tiêu phổ biến hiện nay là gì?
Hiện nay có nhiều phương pháp quản lý chi tiêu hiệu quả và dễ áp dụng như quy tắc 50/30/20, phương pháp 6 chiếc lọ, sổ chi tiêu Kakeibo của Nhật, hoặc chia ngân sách bằng phong bì. Mỗi phương pháp đều giúp bạn hình dung rõ cách phân bổ thu nhập, ưu tiên cho các nhóm chi tiêu cần thiết và tiết kiệm định kỳ. Ví dụ, theo quy tắc 50/30/20, bạn có thể dành 50% thu nhập cho chi phí thiết yếu, 30% cho chi tiêu cá nhân và 20% cho tiết kiệm hoặc đầu tư.