Tiết kiệm là gì? Vì sao phải tiết kiệm? 4 hình thức tiết kiệm

* Nội dung trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, đây không phải là lời khuyên đầu tư

Tiết kiệm là gì? Đó không chỉ là việc để dành tiền, mà còn là một kỹ năng quản lý tài chính giúp bạn sống chủ động hơn trước những biến động của cuộc sống. Từ những khoản nhỏ hằng ngày đến các kế hoạch dài hạn như mua nhà, du lịch hay đầu tư cho tương lai – tiết kiệm chính là nền tảng để biến mục tiêu thành hiện thực. Vậy nên hãy cùng Cake by VPBank tìm hiểu chi tiết về việc tiết kiệm qua bài viết dưới đây!

Tiết kiệm là gì?

Tiết kiệm không chỉ là một thói quen tài chính phổ biến mà còn là nền tảng quan trọng giúp cá nhân và tổ chức chủ động trước mọi biến động kinh tế. Tuy nhiên, khái niệm "tiết kiệm” không hoàn toàn cố định mà có thể thay đổi tùy theo từng lĩnh vực, mục tiêu và hoàn cảnh cụ thể. Vậy, tiết kiệm là gì? Cùng khám phá những góc nhìn đa chiều ngay sau đây để hiểu rõ hơn về khái niệm này:

Định nghĩa tiết kiệm theo góc nhìn kinh tế học

Trong kinh tế học, tiết kiệm được định nghĩa là phần thu nhập không được sử dụng cho tiêu dùng mà được giữ lại nhằm phục vụ cho các mục đích đầu tư hoặc tích lũy trong tương lai. Cụ thể hơn, nếu một cá nhân, hộ gia đình hoặc quốc gia có tổng thu nhập lớn hơn tổng chi tiêu cho tiêu dùng, thì phần chênh lệch đó được gọi là tiết kiệm.

Công thức cơ bản thường được dùng là:

Tiết kiệm (S) = Thu nhập (Y) – Tiêu dùng (C)

Ở cấp độ vĩ mô, tiết kiệm đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành vốn đầu tư – một yếu tố then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Khi tiết kiệm được gửi vào ngân hàng hoặc đầu tư vào thị trường tài chính, nguồn vốn đó có thể được sử dụng để tài trợ cho doanh nghiệp, mở rộng sản xuất hoặc cải tiến công nghệ.

Tóm lại, tiết kiệm trong kinh tế học không đơn thuần là giữ lại tiền mặt, mà là một hành vi tài chính góp phần vào sự ổn định cá nhân và phát triển chung của nền kinh tế.

Tiết kiệm theo góc nhìn kinh tế học là phần thu nhập không được sử dụng cho tiêu dùng (Nguồn: Sưu tầm)

Định nghĩa tiết kiệm theo giáo dục - xã hội

Tiết kiệm theo giáo dục - xã hội là một hành vi và đức tính quan trọng, thể hiện sự sử dụng hợp lý các nguồn lực, quý trọng giá trị, hướng đến tương lai và góp phần xây dựng một xã hội văn minh, bền vững. Nó không chỉ giới hạn ở việc tiết kiệm tiền bạc mà còn bao gồm tiết kiệm thời gian, công sức, tài nguyên và của cải vật chất nói chung.

Định nghĩa tiết kiệm theo pháp luật Việt Nam

Theo Điều 3, Luật Thực hành Tiết kiệm và Chống lãng phí năm 2013, “Tiết kiệm là việc giảm bớt hao phí trong sử dụng vốn, tài sản, lao động, thời gian lao động và tài nguyên nhưng vẫn đạt được mục tiêu đã định. Đối với việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, vốn nhà nước, tài sản nhà nước, lao động, thời gian lao động trong khu vực nhà nước và tài nguyên ở những lĩnh vực đã có định mức, tiêu chuẩn, chế độ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành thì tiết kiệm là việc sử dụng ở mức thấp hơn định mức, tiêu chuẩn, chế độ nhưng vẫn đạt được mục tiêu đã định hoặc sử dụng đúng định mức, tiêu chuẩn, chế độ nhưng đạt cao hơn mục tiêu đã định.”

Tiết kiệm theo luật pháp là hành vi sử dụng hiệu quả các nguồn lực và các yếu tố liên quan (Nguồn: Sưu tầm)

Vì sao phải tiết kiệm? 4 lợi ích của việc tiết kiệm

Tiết kiệm là nền tảng giúp bạn xây dựng một cuộc sống ổn định, chủ động và bền vững. Dù thu nhập ở mức nào, việc có một khoản dự phòng luôn là điều cần thiết để ứng phó với rủi ro, đạt được mục tiêu cá nhân và nâng cao chất lượng sống. Nếu bạn đang thắc mắc vì sao phải tiết kiệm thì hãy cùng Cake by VPBank điểm qua đây 4 lợi ích thiết thực như bên dưới đây:

• Dự phòng cho các tình huống bất ngờ: Tai nạn, ốm đau, thất nghiệp hay dịch bệnh là những biến cố không thể lường trước. Một khoản tiết kiệm sẽ giúp bạn vượt qua khó khăn tài chính mà không cần phụ thuộc vào vay mượn.
• Đạt được các mục tiêu tài chính: Du học, mua nhà, đầu tư hay thực hiện kế hoạch dài hạn đều cần đến nguồn tài chính vững chắc. Tiết kiệm định kỳ là cách giúp bạn biến mục tiêu thành hiện thực.
• Tạo cảm giác an tâm và tự chủ: Khi có tài chính dự phòng, bạn sẽ giảm bớt áp lực trong cuộc sống, từ đó ra quyết định tự tin hơn, không bị phụ thuộc vào hoàn cảnh hoặc người khác.
• Rèn luyện kỷ luật và thói quen chi tiêu hợp lý: Việc tiết kiệm thường xuyên sẽ hình thành lối sống tài chính có kế hoạch, giúp bạn quản lý dòng tiền hiệu quả và hạn chế nợ phát sinh không cần thiết.

Tiết kiệm định kỳ là cách giúp bạn biến các mục tiêu, dự định thành hiện thực (Nguồn: Sưu tầm)

Tiết kiệm không chỉ là tiền, những thứ bạn có thể và nên tiết kiệm trong cuộc sống

Trong nhịp sống hiện đại, ngoài tiền bạc, việc chủ động tiết kiệm nhiều yếu tố khác như thời gian, năng lượng hay tài nguyên thiên nhiên là vô cùng cần thiết. Dưới đây là những thứ bạn hoàn toàn có thể - và nên - tiết kiệm để sống hiệu quả hơn mỗi ngày:

Tiết kiệm tiền (phổ biến nhất)

Tiết kiệm tiền là hình thức đơn giản, hiệu quả và phổ biến nhất trong quản lý tài chính cá nhân. Dù chỉ bắt đầu với những khoản nhỏ, việc duy trì thói quen tiết kiệm đều đặn mỗi ngày sẽ giúp bạn chủ động hơn trong các kế hoạch tài chính tương lai.

Một số cách tiết kiệm tiền dễ áp dụng:

• Tiết kiệm từ tiền ăn sáng: Chỉ cần để dành 5.000 – 10.000 VNĐ mỗi ngày, sau một năm bạn có thể tích lũy được từ 1,8 đến 3,6 triệu đồng – một khoản không nhỏ cho sinh viên, người mới đi làm.
• Bỏ heo đất tiền lẻ mỗi ngày: Dành toàn bộ tiền thừa sau chi tiêu hàng ngày để tích lũy giúp bạn hình thành thói quen tiết kiệm mà không cảm thấy áp lực.
• Nấu ăn tại nhà: Thay vì ăn ngoài với chi phí cao, việc tự chuẩn bị bữa ăn giúp tiết kiệm từ 30.000 - 50.000 VNĐ mỗi ngày mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng.
• Đi lại thông minh: Ưu tiên phương tiện công cộng giúp tiết kiệm đáng kể chi phí so với các dịch vụ vận chuyển công nghệ.
• Mua sắm thông minh: Lựa chọn thời điểm giảm giá, sử dụng ưu đãi từ ngân hàng hoặc đi chợ đầu mối là cách tiết kiệm thực phẩm hiệu quả.
• Gửi tiết kiệm online mỗi ngày: Đây là giải pháp thụ động, tiện lợi và phù hợp cho những ai thiếu kiên trì với việc để dành thủ công.

Bắt đầu hành trình tài chính thông minh ngay hôm nay cùng ngân hàng số Cake by VPBank – nơi giúp bạn dễ dàng thiết lập thói quen tiết kiệm mỗi ngày chỉ với vài thao tác đơn giản. Dù là khoản nhỏ, Cake by VPBank sẽ cùng bạn tích lũy hiệu quả, an toàn và hoàn toàn tự động. Trải nghiệm tiết kiệm linh hoạt, không áp lực với Cake by VPBank – tải app và thực hành tiết kiệm ngay!

Tiết kiệm tiền dù chỉ là khoản nhỏ cùng Cake by VPBank (Nguồn: Cake by VPBank)

Tiết kiệm thời gian

Trong cuộc sống hiện đại, thời gian chính là tài sản quý giá không thể mua lại bằng tiền. Việc tiết kiệm thời gian giúp bạn nâng cao hiệu quả công việc, cải thiện chất lượng sống, tạo điều kiện để cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Dưới đây là những cách thiết thực để sử dụng thời gian một cách hiệu quả:

• Sắp xếp mọi thứ có trật tự: Định vị cố định các vật dụng thường dùng giúp bạn dễ dàng tìm kiếm và tiết kiệm thời gian trong sinh hoạt hằng ngày.
• Không làm quá nhiều việc cùng lúc: Tập trung vào một việc tại một thời điểm giúp tăng độ chính xác và hiệu suất làm việc, tránh việc phải làm lại hoặc xử lý sai sót.
• Lập kế hoạch rõ ràng: Việc lên lịch theo ngày/tuần/tháng giúp bạn kiểm soát công việc và không bỏ sót nhiệm vụ quan trọng. Hãy tận dụng ứng dụng lịch số hoặc sổ tay để hỗ trợ việc ghi nhớ.
• Duy trì thói quen sinh hoạt hợp lý: Các thói quen như thức dậy đúng giờ, chuẩn bị đồ dùng từ hôm trước sẽ giúp bạn bắt đầu ngày mới một cách chủ động và tiết kiệm thời gian hơn.
• Tập trung khi làm việc: Giữ sự tập trung giúp bạn hoàn thành công việc nhanh chóng, chính xác và tránh lãng phí thời gian do bị phân tâm.
• Loại bỏ yếu tố gây nhiễu: Hạn chế mạng xã hội, tránh những cuộc họp không cần thiết hay thói quen trì hoãn là cách đơn giản để giải phóng thời gian quý báu mỗi ngày.

Tiết kiệm năng lượng, điện, nước

Trong bối cảnh tài nguyên ngày càng khan hiếm và chi phí sinh hoạt ngày một gia tăng, việc tiết kiệm năng lượng, điện và nước không chỉ giúp giảm chi tiêu mà còn góp phần bảo vệ môi trường sống bền vững. Dưới đây là một số biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả bạn có thể áp dụng mỗi ngày:

• Tận dụng ánh sáng tự nhiên: Mở cửa sổ, sử dụng cửa kính hoặc rèm sáng màu để đón ánh nắng, giảm thiểu việc sử dụng đèn vào ban ngày.
• Sử dụng thiết bị chiếu sáng tiết kiệm điện: Thay bóng đèn sợi đốt bằng đèn LED hoặc đèn compact - hiệu suất cao, tuổi thọ lâu và tiết kiệm điện năng đáng kể.
• Tắt và rút phích cắm thiết bị khi không sử dụng: Những thiết bị như TV, máy tính, quạt,... vẫn tiêu thụ điện ở chế độ chờ, vì vậy việc rút phích cắm sẽ giảm lãng phí năng lượng.
• Thay thế thiết bị cũ bằng thiết bị tiết kiệm năng lượng: Ưu tiên sử dụng các sản phẩm có dán nhãn tiết kiệm năng lượng (Energy Star hoặc tương đương) giúp giảm tiêu thụ điện trong dài hạn.
• Sử dụng nước hợp lý: Lắp đặt vòi nước tiết kiệm, sửa chữa rò rỉ ngay khi phát hiện và chỉ dùng nước khi thực sự cần thiết - nhất là khi rửa xe, tưới cây hoặc sinh hoạt gia đình.

Tiết kiệm năng lượng, điện và nước giúp bảo vệ môi trường sống một cách bền vững (Nguồn: Sưu tầm)

Tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên

Tài nguyên thiên nhiên là món quà vô giá mà Mẹ Thiên Nhiên ban tặng cho con người và toàn bộ hệ sinh thái. Tuy nhiên, tốc độ khai thác ngày càng nhanh đã khiến nhiều loại tài nguyên đứng trước nguy cơ cạn kiệt. Do đó, tiết kiệm và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên không chỉ là trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là chiến lược dài hạn để bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Dưới đây là một số giải pháp thiết thực để tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên:

• Sử dụng năng lượng một cách hiệu quả: Tối ưu hóa việc sử dụng điện, nước, khí đốt... thông qua thiết bị tiết kiệm năng lượng và thay đổi thói quen sinh hoạt hằng ngày.
• Tái chế và tái sử dụng: Hạn chế tiêu dùng một lần, tăng cường tái chế giấy, nhựa, kim loại để giảm nhu cầu khai thác tài nguyên mới.
• Tiết kiệm nhiên liệu: Ưu tiên sử dụng phương tiện công cộng, xe đạp hoặc các phương tiện thân thiện với môi trường để giảm tiêu thụ xăng dầu và khí thải.
• Bảo vệ rừng và nguồn nước: Hạn chế khai thác quá mức, trồng cây xanh, sử dụng nước tiết kiệm và giữ gìn các nguồn tài nguyên sinh thái.

Quan niệm tiết kiệm trong văn hoá và giáo dục

Trong văn hóa và hệ thống giáo dục, khái niệm “tiết kiệm là gì?” cũng là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm. Dưới đây là  những góc nhìn tiêu biểu thể hiện quan niệm về tiết kiệm mà bạn có thể tham khảo:

Trong văn hóa Việt Nam: “Tích cốc phòng cơ”, “ăn chắc mặc bền”

Trong nền văn hóa Việt Nam, quan niệm tiết kiệm gắn liền với lối sống truyền thống của một xã hội nông nghiệp - nơi con người sống dựa vào thiên nhiên, mùa vụ và luôn đề cao sự dự phòng cho những lúc khó khăn. Câu tục ngữ “Tích cốc phòng cơ, tích y phòng hàn” đã thể hiện rõ tinh thần ấy: tích trữ lương thực và vật dụng từ lúc đủ đầy để phòng khi đói rét, hoạn nạn. Tương tự, tư tưởng “ăn chắc mặc bền” không chỉ phản ánh thói quen tiết kiệm mà còn là cách sống thận trọng, đề cao tính bền vững và ổn định trong chi tiêu, tiêu dùng.

Những giá trị này đã được hun đúc qua nhiều thế hệ, trở thành một phần quan trọng trong giáo dục gia đình - nơi cha mẹ luôn dạy con cái cách chi tiêu hợp lý, tránh lãng phí và biết quý trọng đồng tiền, công sức lao động. Ngày nay, dù xã hội có nhiều thay đổi, tinh thần tiết kiệm trong văn hóa Việt vẫn được gìn giữ và khuyến khích, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động như hiện nay.

“Tích cốc phòng cơ”  -  tích trữ lương thực và vật dụng từ lúc đủ đầy để phòng khi đói rét, hoạn nạn (Nguồn: Sưu tầm)

Trong giáo dục hiện đại: tiết kiệm là kỹ năng sống

Đối với giáo dục hiện đại, tiết kiệm đã trở thành một kỹ năng sống quan trọng. Trẻ em và thanh thiếu niên ngày nay cần được trang bị tư duy tiết kiệm từ sớm – không chỉ là tiết kiệm tiền, mà còn là biết quản lý thời gian, sử dụng tài nguyên hiệu quả và tránh lãng phí trong học tập, sinh hoạt hay tiêu dùng.

Kỹ năng tiết kiệm giúp hình thành lối sống có kế hoạch, biết đặt mục tiêu, lựa chọn ưu tiên và kiểm soát hành vi tiêu dùng. Đây cũng là nền tảng để trẻ phát triển tinh thần trách nhiệm, khả năng tự lập và sự bền bỉ trong hành trình theo đuổi mục tiêu dài hạn – những phẩm chất quan trọng trong xã hội hiện đại.

Hiểu sai về tiết kiệm: phân biệt hà tiện và tiết kiệm

Nhiều người nhầm lẫn giữa tiết kiệm và hà tiện, dẫn đến những thói quen tài chính không lành mạnh. Thực tế, hai khái niệm này khác nhau rõ rệt cả về mục đích lẫn cách thực hiện.

Tiết kiệm là việc sử dụng hợp lý và hiệu quả các nguồn lực như tiền bạc, thời gian và công sức, nhằm đạt được mục tiêu tài chính và đảm bảo sự ổn định trong tương lai. Người tiết kiệm thường cân nhắc kỹ lưỡng trước khi chi tiêu, ưu tiên những khoản chi thực sự cần thiết và có giá trị lâu dài.

Ngược lại, hà tiện là việc hạn chế chi tiêu một cách thái quá, đôi khi không dám chi cho những nhu cầu chính đáng. Người hà tiện thường chỉ tập trung vào việc giảm thiểu chi phí mà không quan tâm đến chất lượng hoặc giá trị nhận được. Ví dụ, họ có thể chọn mua sản phẩm rẻ nhất mà không xem xét đến độ bền hay hiệu quả sử dụng, dẫn đến việc phải thay thế thường xuyên và tốn kém hơn về lâu dài.

Việc phân biệt rõ ràng giữa tiết kiệm và hà tiện giúp chúng ta xây dựng một kế hoạch tài chính lành mạnh, vừa đảm bảo sự ổn định kinh tế, vừa duy trì chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ xã hội.

Trắc nghiệm: Tôi có đang sống tiết kiệm hay không?

Tiết kiệm không chỉ là khái niệm tài chính mà còn là một phần trong thói quen sống mỗi ngày. Tuy nhiên, không phải ai cũng nhận ra mình đang thực sự sống tiết kiệm hay chỉ “tưởng là tiết kiệm”. Hãy cùng kiểm tra mức độ tiết kiệm của bạn bằng cách chọn câu trả lời phù hợp nhất với bạn trong mỗi tình huống dưới đây:

1. Khi nhận lương/thưởng, bạn thường làm gì đầu tiên?

A. Tiết kiệm một khoản cố định trước khi chi tiêu

B. Chi tiêu cần thiết trước, nếu còn thì mới tiết kiệm

C. Chi tiêu thoải mái trước, không nghĩ đến tiết kiệm

2. Bạn có biết mình đã chi bao nhiêu tiền trong tháng vừa rồi không?

A. Biết rõ từng khoản chi chính (ăn, ở, giải trí, tiết kiệm…)

B. Ước chừng được tổng số tiền đã tiêu

C. Không rõ – cứ tiêu theo cảm xúc

3. Bạn có thường xuyên mua những món đồ mình không thực sự cần?

A. Rất ít – tôi suy nghĩ kỹ trước khi mua

B. Thỉnh thoảng, nếu đang buồn/chán

C. Thường xuyên – mua theo cảm xúc hoặc khuyến mãi

4. Thời gian rảnh trong ngày của bạn thường được dùng để...

A. Học hỏi, đọc sách, nghỉ ngơi chất lượng

B. Xem mạng xã hội, video giải trí là chính

C. Lướt TikTok/Instagram hàng giờ mà không để ý thời gian

5. Khi gặp chuyện ngoài dự kiến (ốm đau, mất việc…), bạn có...

A. Có quỹ dự phòng – đủ dùng vài tháng

B. Dùng tạm tiền tiết kiệm hoặc hỏi mượn

C. Không có sẵn – dễ rơi vào khủng hoảng

6. Bạn định nghĩa “sống tiết kiệm” là gì?

A. Sử dụng nguồn lực thông minh, không lãng phí

B. Hạn chế chi tiêu càng nhiều càng tốt

C. Phải nhịn ăn, nhịn mặc mới gọi là tiết kiệm

7. Bạn có thường xuyên thấy bản thân “rất bận” nhưng không biết đã làm gì không?

A. Không – tôi có kế hoạch rõ ràng mỗi ngày

B. Có đôi lúc, nhưng tôi đang cải thiện

C. Gần như mỗi ngày đều “chạy deadline”

Chấm điểm & phân loại:

• Mỗi đáp án A = 3 điểm
• Mỗi đáp án  B = 2 điểm
• Mỗi đáp án C = 1 điểm

Tổng điểm tối đa: 21 điểm

Kết quả:

• 18 – 21 điểm: Bạn đang sống tiết kiệm một cách thông minh và cân bằng!
• 13 – 17 điểm: Bạn có tư duy tiết kiệm, nhưng cần điều chỉnh vài thói quen nhỏ.
• Dưới 13 điểm: Tiết kiệm chưa thật sự là ưu tiên trong lối sống của bạn – hãy bắt đầu thay đổi từng chút một!

Qua bài viết hôm nay, hy vọng bạn đã hiểu được đầy đủ và rõ ràng về định nghĩa “tiết kiệm là gì?”. Dù bạn đang quản lý tiền bạc, thời gian hay tài nguyên, việc tiết kiệm đúng cách sẽ giúp bạn xây dựng cuộc sống ổn định và hướng tới tương lai bền vững. Hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ mỗi ngày để tạo nên thay đổi lớn. Cùng chinh phục hành trình tiết kiệm dễ dàng với Cake by VPBank – chỉ từ 100.000 VNĐ, bạn đã có thể gửi tiết kiệm online an toàn, sinh lời mỗi ngày!