Quản lý tài chính cá nhân cho Gen Z: 3 chặng phát triển bền vững

* Bài viết chỉ mang tính chất cung cấp thông tin khách quan, không phải là lời khuyên tài chính.

Gen Z – thế hệ tự do, sáng tạo và cũng đầy thách thức về tài chính. Trong kỷ nguyên số, việc quản lý tài chính cá nhân không chỉ là chuyện tiết kiệm, mà là chiến lược sống còn để đảm bảo một tương lai tự chủ và vững vàng. Trong bài viết này, Cake by VPBank sẽ cùng bạn tìm hiểu cách quản lý tài chính cho Gen Z bền vững và hiệu quả, từ giai đoạn hình thành thói quen tài chính cơ bản, đến mục tiêu hướng tới sự độc lập tài chính lâu dài.

Vì sao Gen Z cần quản lý tài chính cá nhân từ sớm?

Gen Z - Thế hệ Z (Generation Z) dùng để chỉ thế hệ trẻ được sinh ra từ khoảng năm 1997 đến 2012. Sau thế hệ Millennials, gen Z đang từng bước trở thành lực lượng lao động chính trong nền kinh tế hiện đại.

Lớn lên cùng công nghệ, Gen Z có khả năng tiếp cận thông tin nhanh chóng, am hiểu các công cụ tài chính số và dễ dàng kiếm tiền từ nhiều nguồn như freelance, sáng tạo nội dung hay đầu tư trực tuyến,... Tuy nhiên, chính sự tiếp cận sớm và rộng này cũng khiến Gen Z cũng dễ bị cuốn vào nhịp sống tiêu dùng nhanh, mua sắm theo cảm xúc,... Đặc biệt, trong một thế giới đang thay đổi không ngừng, nơi các yếu tố như biến động kinh tế hay chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao, việc quản lý tài chính cá nhân ngày càng trở nên quan trọng - đặc biệt với thế hệ Gen Z. Đây không chỉ là kỹ năng nên có, mà là kỹ năng sống còn để định hình tương lai. 

Những lợi ích khi Gen Z học cách quản lý tài chính cá nhân từ sớm:

• Thích nghi với bối cảnh kinh tế biến động: Lạm phát, thay đổi thị trường lao động và tốc độ phát triển công nghệ đòi hỏi Gen Z cần có năng lực tài chính vững vàng để ứng phó và thích nghi.
• Hình thành tư duy tài chính lành mạnh: Quản lý chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư từ sớm sẽ giúp thế hệ trẻ tạo nền tảng bền vững cho các giai đoạn cuộc sống sau này.
• Chủ động theo đuổi mục tiêu cá nhân: Từ du học, khởi nghiệp, đến đầu tư sinh lời hay hướng đến tự do tài chính (FIRE – Financial Independence, Retire Early), tất cả đều bắt đầu từ sự chủ động trong quản lý tài chính.
• Tận dụng cơ hội trong thời đại số: Gen Z có lợi thế tiếp cận công nghệ nhanh chóng – nếu kết hợp với kỹ năng tài chính tốt, họ sẽ có khả năng nắm bắt và khai thác các cơ hội kinh doanh, đầu tư mới hiệu quả hơn. 

Gen Z là lực lượng lao động chính trong nền kinh tế hiện đại (Nguồn: Sưu tầm)

Cẩm nang quản lý tài chính cá nhân cho Gen Z theo 3 chặng phát triển

Sau đây là cẩm nang quản lý tài chính cá nhân cho Gen Z sẽ giúp bạn từng bước xây dựng nền tảng vững chắc qua 3 chặng phát triển tài chính bền vững. Từ việc thiết lập thói quen chi tiêu thông minh đến việc đầu tư và hướng tới độc lập tài chính.

Phần 1: Thiết lập nền tảng tài chính và thói quen chi tiêu thông minh

Bước đầu tiên trong hành trình quản lý tài chính cá nhân bền vững là xây dựng một nền tảng vững chắc và hình thành những thói quen chi tiêu có ý thức. Với Gen Z, thế hệ năng động nhưng cũng dễ bị tác động bởi lối sống tiêu dùng hiện đại, thì việc thiết lập những nguyên tắc tài chính cơ bản ngay từ đầu là điều cực kỳ quan trọng.

Đầu tiên, bạn cần hiểu rõ tình hình tài chính hiện tại của mình: Thu nhập hàng tháng là bao nhiêu? Có khoản nợ nào không? Bạn đang chi tiêu vào những gì? Đây là bước giúp bạn nhìn rõ bức tranh tài chính của bản thân và nhận ra đâu là điểm mạnh, đâu là thói quen cần điều chỉnh.

Sau đó, bạn hãy đặt ra mục tiêu tài chính cụ thể. Ví dụ các mục tiêu nhỏ như tiết kiệm 2 triệu đồng/tháng, mua điện thoại mới trong 1 năm,... Mục tiêu lớn hơn như tích lũy 100 triệu đồng để đi học thạc sĩ. Mục tiêu càng rõ ràng sẽ càng giúp bạn có động lực và lý do để kiên trì với kế hoạch tài chính. Bạn có thể ứng dụng một số quy tắc quản lý tài chính như 50/30/20, 6 chiếc lọ, Pay Yourself First (Trả cho bạn trước), 70/20/10,...

Ví dụ bạn có thu nhập 10 triệu đồng/ tháng, bạn sẽ áp dụng vào quy tắc 50/30/20 như sau:

• 50% cho nhu cầu thiết yếu (5.000.000 VNĐ): Tiền thuê nhà, ăn uống, đi lại, điện nước, điện thoại, xăng xe,…
• 30% cho mong muốn cá nhân (3.000.000 VNĐ): Cà phê, ăn uống ngoài, xem phim, mua sắm, du lịch, giải trí,…
• 20% để tiết kiệm hoặc đầu tư (2.000.000 VNĐ): Có thể gửi tiết kiệm tích lũy định kỳ (như Cake by VPBank), đầu tư quỹ mở hoặc dành cho mục tiêu lớn như học thêm, mua thiết bị làm việc, khởi nghiệp,…

* Tùy vào hoàn cảnh, bạn có thể điều chỉnh tỷ lệ này sao cho phù hợp với phong cách sống và mục tiêu cá nhân.

Một nguyên tắc vàng khi bắt đầu quản lý tài chính mà Gen Z cần biết chính là tiêu dùng theo giá trị, không theo cảm xúc hay xu hướng. Bạn hãy chi tiền cho những thứ thực sự mang lại giá trị dài hạn cho cuộc sống, thay vì chạy theo “hội chứng FOMO (fear of missing out)” từ mạng xã hội. Cuối cùng, bạn nên thiết lập tiết kiệm tự động để hình thành thói quen tích lũy đều đặn mà không cần phải suy nghĩ nhiều mỗi tháng.

Ngoài ra, bạn cũng đừng quên ghi chép chi tiêu mỗi ngày hoặc mỗi tuần. Ngày nay, có rất nhiều app có tính năng quản lý chi tiêu thông minh giúp bạn quản lý dòng tiền đơn giản như Cake by VPBank, Money Lover, Spendee,… Bạn có thể dễ dàng thao tác, kiểm soát dòng tiền ra - vào ngay trên điện thoại nhờ các ứng dụng này.

Trong đó, Cake by VPBank không chỉ là một ngân hàng số tiện lợi, mà còn là trợ thủ đắc lực trong quản lý chi tiêu cho cá nhân và gia đình hiện đại. Đặc biệt, sản phẩm Tiền gửi có kỳ hạn tích lũy, Cake by VPbank cho phép bạn gửi tiết kiệm chỉ từ 100.000 VNĐ/lần, thiết lập trích tiền tự động theo ngày, tuần hoặc tháng. Lãi suất hấp dẫn, kỳ hạn linh hoạt từ 1 đến 36 tháng, giúp bạn xây dựng thói quen tiết kiệm đều đặn và tối ưu hóa tích lũy dài hạn. Đặc biệt ứng dụng sở hữu giao diện thân thiện, dễ sử dụng cùng hàng loạt tính năng tài chính thông minh giúp bạn kiểm soát dòng tiền một cách tối ưu:

• Tài khoản quỹ chung: Cho phép nhiều người cùng quản lý một tài khoản với sao kê minh bạch, số lượng thành viên không giới hạn, phù hợp cho nhóm bạn, gia đình hoặc cặp đôi muốn phân bổ ngân sách sinh hoạt, chăm con, đi du lịch hay tiết kiệm chung cho mục tiêu dài hạn.
• Thanh toán hóa đơn tích hợp: Từ điện, nước, internet đến vé xe, khách sạn, bảo hiểm hay các dịch vụ học tập,... tất cả được thanh toán chỉ trong một vài thao tác. Bạn cũng có thể cài đặt thanh toán tự động để không bao giờ trễ hạn.
• Lịch sử chi tiêu thông minh: Giao dịch được phân loại rõ ràng theo nhóm (mua sắm, hóa đơn, thẻ,…) và lọc theo thời gian, giúp bạn dễ dàng theo dõi và điều chỉnh hành vi tài chính.
• Ứng dụng AI cá nhân hóa: Với định vị “NextGen AI Bank”, Cake by VPBank sử dụng trí tuệ nhân tạo để gợi ý sản phẩm tài chính phù hợp, từ tiết kiệm, đầu tư đến tiêu dùng, từ đó nâng cao trải nghiệm và giúp bạn tối ưu dòng tiền hiệu quả.
• Bảo mật cao cấp: Ứng dụng Cake by VPBank sở hữu hệ thống bảo mật tiên tiến bậc nhất, kết hợp nhiều lớp xác thực như sinh trắc học (vân tay, Face ID), mã OTP và đặc biệt là mã khóa tiền gửi – tính năng bảo mật độc quyền tại Việt Nam giúp bảo vệ tài khoản tiết kiệm của bạn một cách tối ưu.

Với sự kết hợp giữa ngân hàng số hiện đại và công cụ quản lý tài chính toàn diện, Cake by VPBank là lựa chọn lý tưởng cho Gen Z, một thế hệ năng động, yêu công nghệ và hướng đến một cuộc sống tài chính tự chủ, dễ dàng và bền vững.

Cake by VPBank là ngân hàng số hiện đại giúp GenZ quản lý tài chính hiệu quả (Nguồn: Cake by VPBank)

Phần 2: Bắt đầu hành trình đầu tư dành cho Gen Z

Sau khi đã xây dựng nền tảng tài chính ổn định, đầu tư là bước tiếp theo mà Gen Z cần làm để gia tăng tài sản và hướng đến sự độc lập tài chính trong tương lai. 

• Tìm hiểu kiến thức đầu tư cơ bản: Đầu tiên, bạn hãy tìm hiểu kiến thức đầu tư cơ bản về các kênh phổ biến như gửi tiết kiệm, quỹ mở, chứng khoán, vàng, bất động sản hoặc đầu tư vào bản thân (giáo dục, kỹ năng). Việc nắm vững khái niệm về rủi ro, lợi nhuận, thời gian đầu tư và phân bổ vốn là rất quan trọng.
• Đầu tư nhỏ, đều đặn: Sau đó, bạn nên bắt đầu với số vốn nhỏ và đầu tư đều đặn theo từng tháng. Việc đầu tư định kỳ sẽ giúp bạn giảm thiểu tác động của biến động thị trường và tạo tính kỷ luật tài chính.
• Đa dạng hóa danh mục: Một nguyên tắc quan trọng là đa dạng hóa danh mục đầu tư và không bỏ trứng vào một giỏ (Don't put all your eggs in one basket). Thay vào đó, bạn nên chia nhỏ số vốn vào nhiều kênh phù hợp với mục tiêu cá nhân và rủi ro phù hợp để giúp bạn cân bằng giữa an toàn và sinh lời. Ví dụ, thay vì gửi 2.000.000 đồng để tiết kiệm, bạn sẽ gửi tiết kiệm 500.000 đồng/tháng tại Cake by VPBank và dùng thêm 500.000 đồng/tháng để đầu tư vào Quỹ Trái phiếu DCIP, đồng thời cũng trích ra 1.000.000 đồng/tháng để mua vàng.
• Đầu tư dài hạn và kiên nhẫn: Việc đầu tư dài hạn và sự kiên nhẫn chính là chìa khóa thành công. Thị trường tài chính luôn có biến động ngắn hạn, nhưng nếu bạn giữ vững mục tiêu, hiểu rõ giá trị tài sản và kiên trì theo thời gian, thành quả sẽ đến. Ví dụ, năm 2018, bạn mua 1 lượng vàng SJC (Giá khoảng 36–37 triệu đồng/lượng). Thì đến nay 2025, giá vàng đã vượt 100 triệu đồng/lượng, bạn đã lãi được khoảng 63 triệu đồng/ lượng, gần gấp đôi số tiền vốn đã bỏ ra.
• Tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia tài chính uy tín: Cuối cùng, bạn đừng ngần ngại tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia tài chính uy tín hoặc học từ nguồn kiến thức đáng tin cậy (sách, podcast, youtube, nền tảng đầu tư chuyên nghiệp). Việc có người dẫn đường đúng sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian và tránh những sai lầm không đáng có.

Đầu tư là phương pháp quản lý chính cho Gen Z hướng đến độc lập tài chính (Nguồn: Sưu tầm)

Phần 3: Quản lý rủi ro và kế hoạch dự phòng

Một trong những cách quản lý tài chính cho Gen Z quan trọng không thể bỏ qua chính là quản lý rủi ro và lập kế hoạch dự phòng. Đây là bước không thể thiếu để bảo vệ thành quả tài chính và đảm bảo sự ổn định trước những biến cố bất ngờ.

• Dự phòng tài chính cá nhân

Đầu tiên, bạn hãy xây dựng quỹ dự phòng tài chính cá nhân. Đây là khoản tiền mặt bạn nên tiết kiệm để sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp như mất việc, tai nạn, bệnh tật hoặc các khoản chi đột xuất. 

Một nguyên tắc phổ biến là tích lũy quỹ dự phòng tương đương 3 - 6 tháng chi phí sinh hoạt cơ bản. Ví dụ: Nếu mỗi tháng bạn chi tiêu khoảng 8 triệu đồng, quỹ dự phòng nên nằm trong khoảng 24 - 48 triệu đồng. Khoản tiền này nên được gửi vào tài khoản tiết kiệm linh hoạt, dễ rút khi cần nhưng vẫn có lãi suất, chẳng hạn như Tiết kiệm tích lũy của Cake by VPBank.

• Cân nhắc đầu tư mua bảo hiểm phù hợp

Bên cạnh đó, Gen Z cũng nên cân nhắc các gói bảo hiểm phù hợp với nhu cầu và điều kiện tài chính, chẳng hạn như bảo hiểm y tế (cơ bản và bổ sung), bảo hiểm tai nạn cá nhân, bảo hiểm nhân thọ (nếu có người phụ thuộc), bảo hiểm thai sản (đối với các bạn chuẩn bị kết hôn và sinh con), bảo hiểm sức khỏe,... Việc có bảo hiểm giúp bạn giảm thiểu gánh nặng tài chính khi không may gặp rủi ro lớn, đồng thời tạo sự an tâm để tập trung phát triển sự nghiệp và đầu tư lâu dài.

• Lập kế hoạch cho tương lai

Cuối cùng, hãy lập kế hoạch tài chính cho tương lai càng sớm càng tốt. Điều này bao gồm việc đặt ra các mục tiêu dài hạn như mua nhà, nghỉ hưu sớm, du học, khởi nghiệp,… và xây dựng lộ trình cụ thể để đạt được chúng. Một kế hoạch tài chính vững chắc sẽ giúp bạn chủ động trước mọi tình huống, không bị động chạy theo hoàn cảnh.

Quản lý rủi ro và kế hoạch dự phòng là một cách quản lý tài chính hiệu quả mà Gen Z cần biết (Nguồn: Sưu tầm)

Hy vọng qua bài viết này, các bạn Gen Z đã hiểu rõ và nắm được các cách quản lý tài chính cho Gen Z cơ bản để đạt được mục tiêu của mình. Quản lý tài chính không phải là chuyện của tương lai xa, mà là hành động bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay. Chỉ cần một kế hoạch rõ ràng, những thói quen tốt và công cụ phù hợp như Cake by VPBank, Gen Z hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát tài chính và vững bước trên hành trình tự do tài chính.