Thẻ chip ngân hàng: cấu tạo, phân loại, ưu điểm khi sử dụng

*Bài viết chỉ mang tính chất cung cấp thông tin khách quan, không phải là lời khuyên tài chính.

Thẻ chip ngân hàng đang trở thành tiêu chuẩn thanh toán nhờ mã hóa động và khả năng chống sao chép vượt trội. Công nghệ EMV giúp mỗi giao dịch có một “mã duy nhất”, tăng an toàn so với thẻ dải từ. Bên cạnh bảo mật, thẻ chip còn mang lại trải nghiệm nhanh gọn, đặc biệt với hình thức không tiếp xúc. Qua bài viết này, Ngân hàng số Cake by VPBank sẽ giới thiệu cấu tạo và nguyên lý hoạt động, phân loại contact/contactless, nêu ưu điểm chính và hướng dẫn đổi từ thẻ từ sang thẻ chip.

>> Xem thêm:

Tài khoản ngân hàng là gì? Tìm hiểu các loại tài khoản ngân hàng

Thẻ ngân hàng là gì? Có những loại nào? Đặc điểm, chức năng

Thẻ ATM là gì? Tìm hiểu cấu tạo, chức năng, phân loại của thẻ ATM

Giới thiệu chung về thẻ chip ngân hàng

Thẻ chip ngân hàng (thẻ thanh toán gắn vi mạch) là thế hệ thẻ hiện đại sử dụng microchip đặt ở mặt trước để lưu trữ và xử lý dữ liệu thanh toán an toàn hơn so với dải từ truyền thống. Mỗi giao dịch với thẻ chip đều được hệ thống tạo một “dấu vân tay” điện tử duy nhất, nhờ đó thông tin không thể tái sử dụng cho lần sau, giúp giảm mạnh nguy cơ làm giả và gian lận. Chuẩn công nghệ thẻ chip phổ biến hiện nay là EMV (Europay - MasterCard - Visa), một tiêu chuẩn toàn cầu nhằm tối đa hóa an ninh và khả năng tương tác của thẻ ở phạm vi quốc tế. Nhờ lợi thế về bảo mật và tiện dụng, thẻ chip đang là tiêu chuẩn phát hành mới tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác.

Tại Việt Nam, các ngân hàng đã chuyển trọng tâm sang thẻ chip nội địa và quốc tế theo lộ trình quy định. Nội dung hướng dẫn phổ biến cho biết các tổ chức phát hành dừng phát hành thẻ từ nội địa kể từ ngày 31/03/2021. Người dùng vẫn có thể giao dịch với thẻ từ còn hạn, nhưng được khuyến nghị chủ động chuyển đổi sang thẻ chip để nâng cao an toàn.

Thẻ chip ngân hàng sử dụng công nghệ EMV mã hóa động và đang thay thế thẻ từ theo lộ trình chuẩn hóa tại Việt Nam (Nguồn: Sưu tầm)

>> Tham khảo thêm:

Thẻ Visa là gì? Phân loại, cách sử dụng và làm thẻ Visa online

Thẻ Mastercard là gì? Khác gì thẻ Visa?

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của thẻ chip

Tâm điểm của thẻ là vi mạch (chip) tích hợp trên bề mặt. Ngoài ra, thẻ vẫn có dải từ phía sau để tương thích ngược ở một số điểm chấp nhận cũ, nhưng dữ liệu nhạy cảm quan trọng được chip mã hóa và kiểm soát chặt chẽ. So với dải từ vốn lưu trữ tĩnh, con chip có khả năng tính toán để sinh dữ liệu động và hỗ trợ nhiều ứng dụng trên cùng một vật lý thẻ (ví dụ: các chương trình điểm thưởng, ưu đãi). 

Khi bạn đưa thẻ vào đầu đọc (contact) hoặc chạm thẻ (contactless), chip sẽ tạo mã xác thực động cho giao dịch đó. Dữ liệu này khác nhau ở mỗi lần thanh toán, vì vậy kẻ gian không thể sao chép lại để “dùng tiếp” ở lần sau. Tùy cài đặt của tổ chức phát hành, giao dịch có thể yêu cầu mã PIN để xác minh chủ thẻ, đặc biệt hữu ích khi thẻ bị thất lạc. Nhờ cơ chế “mã động + PIN”, thẻ chip hạn chế làm giả và sử dụng trái phép hiệu quả hơn so với thẻ dải từ.

Thẻ chip mã hóa dữ liệu động và hỗ trợ xác thực PIN, giúp giao dịch an toàn hơn (Nguồn: Sưu tầm)

Các loại thẻ chip ngân hàng phổ biến

Trong hệ sinh thái thẻ gắn chip, về cơ bản có hai nhóm chính: thẻ chip tiếp xúc (Contact) và thẻ chip không tiếp xúc (Contactless). Cả hai đều tuân chuẩn EMV và cùng tận dụng cơ chế mã hóa động để bảo mật, nhưng khác nhau ở thao tác sử dụng, tốc độ và bối cảnh phù hợp. 

• Thẻ chip tiếp xúc (Contact): Đây là loại thẻ cần đưa vào khe đọc để chip và thiết bị tiếp xúc vật lý trong vài giây. Khi tiếp xúc, thẻ và máy POS hoặc ATM trao đổi dữ liệu và sinh mã xác thực động cho từng giao dịch nên an toàn hơn. Hình thức này tương thích rộng với hầu hết điểm chấp nhận thẻ và đã phổ biến trong nhiều năm. Người dùng chỉ cần cắm thẻ theo hướng dẫn và nhập PIN khi được yêu cầu là hoàn tất.
• Thẻ chip không tiếp xúc (Contactless): Với Contactless, thẻ giao tiếp qua sóng NFC ở khoảng cách ngắn và không cần cắm vào khe. Người dùng chỉ cần chạm hoặc đưa thẻ cách đầu đọc vài centimet là có thể hoàn tất giao dịch trong thời gian rất ngắn. Tốc độ xử lý nhanh giúp giảm thời gian chờ tại quầy và phù hợp với bối cảnh mua sắm đông khách. Cơ chế mã hóa động trên chip vẫn được áp dụng để duy trì mức độ an toàn khi thanh toán.

Ưu điểm của thẻ chip ngân hàng

Thẻ chip mang lại lợi ích rõ rệt cho người dùng và đơn vị chấp nhận. Dưới đây là những điểm nổi bật nhất xét trên an toàn, tốc độ và độ bền sử dụng:

• Bảo mật cao: Cốt lõi bảo mật của thẻ chip nằm ở mã xác thực động cho từng giao dịch và khả năng kết hợp PIN. Tin nhắn xác nhận gửi đến hệ thống xử lý không chứa dữ liệu có thể tái sử dụng để làm giả chip hoặc thực hiện giao dịch trái phép. Bản chất “mỗi giao dịch một mã” khiến thẻ chip khó bị sao chép, từ đó giảm đáng kể gian lận so với thẻ dải từ.
• Thanh toán nhanh: Trải nghiệm “chạm là xong” giúp rút ngắn đáng kể thời gian ở quầy thanh toán (đặc biệt với thẻ Contactless). Về mặt vận hành, đầu đọc sẽ lấy dữ liệu cần thiết trong tích tắc rồi sinh mã xác thực. Kết quả là bạn đi qua quầy nhanh hơn, hạn chế ùn ứ giờ cao điểm. Ở các quốc gia áp dụng rộng rãi, Contactless được ghi nhận giúp giảm thời gian giao dịch và duy trì an ninh nhờ cơ chế mã hóa trên chip. 
• Độ bền: Dải từ dễ bị mòn hoặc trầy khiến máy không đọc được, trong khi chip có độ bền cao hơn trước tác động vật lý thông thường. Thông tin lưu trên chip có thể ghi/xóa nhiều lần, tuổi thọ sử dụng do vậy dài hơn trong điều kiện bảo quản hợp lý.
• Đáp ứng tiêu chuẩn EMV quốc tế: Thẻ chip hiện đại tuân thủ chuẩn EMV, bảo đảm khả năng tương thích và chấp nhận thanh toán trên toàn cầu. EMV là khung tiêu chuẩn do các tổ chức thẻ lớn phát triển, hướng đến an toàn tối đa và tính liên thông khi thanh toán ở các thị trường khác nhau. Đây cũng là cơ sở để ngân hàng triển khai các tính năng mới trên một chiếc thẻ duy nhất (thanh toán, ưu đãi, tích điểm…).

Thẻ chip chuẩn EMV đảm bảo thanh toán an toàn, tương thích toàn cầu và tích hợp nhiều tính năng (Nguồn: Sưu tầm)

Cách đổi từ thẻ từ sang thẻ chip

Quy trình thực hiện đổi sang thẻ chip khá đơn giản, bạn có thể chọn làm trực tiếp tại quầy hoặc đăng ký trực tuyến tùy theo kênh hỗ trợ của ngân hàng. Dưới đây là các bước khuyến nghị theo trình tự để việc chuyển đổi diễn ra nhanh, gọn và an toàn.

• Hiểu rõ bối cảnh và quy định: Theo lộ trình chuyển đổi, các ngân hàng dừng phát hành thẻ từ nội địa từ 31/03/2021, chuyển sang phát hành thẻ chip. thẻ từ còn hạn vẫn có thể giao dịch. Vì thế, nếu bạn vẫn dùng thẻ từ, việc chủ động đổi sang thẻ chip là khuyến nghị nên làm để nâng cấp an toàn và trải nghiệm.
• Chuẩn bị giấy tờ cần thiết: Đổi thẻ thường chỉ cần CCCD có gắn chip và thẻ cũ. Đa số ngân hàng cho phép đổi trực tiếp tại quầy hoặc đăng ký trực tuyến trên ứng dụng/website. Trong trường hợp đăng ký online, bạn hoàn tất thông tin, xác thực và nhận thẻ tại chi nhánh hoặc theo thỏa thuận giao nhận. Một số nơi triển khai miễn phí đổi thẻ theo từng chương trình.
• Các bước đổi tại quầy: Bạn tra cứu điểm giao dịch gần nhất, mang CCCD có gắn chip và thẻ cũ đến yêu cầu chuyển đổi. Nhân viên sẽ tiếp nhận, hủy thẻ từ và làm thủ tục phát hành thẻ chip. Khi thẻ sẵn sàng, bạn đến nhận và kích hoạt theo hướng dẫn. Cách làm này phù hợp nếu bạn muốn hỗ trợ trực tiếp, ký nhận và có thẻ ngay khi ngân hàng cấp.
• Các bước đăng ký đổi online: Bạn đăng nhập ứng dụng ngân hàng/website chính thức, vào mục Dịch vụ thẻ để đăng ký. Sau khi nhập thông tin và xác thực OTP, yêu cầu sẽ được ghi nhận và thẻ chip mới sẽ được phát hành trong thời gian thông báo. Bạn nhận tại chi nhánh đã chọn hoặc theo phương án được hỗ trợ. Toàn bộ thao tác diễn ra trên kênh số nên nhanh gọn, hạn chế đi lại.

>> Xem thêm: 

Làm thẻ ngân hàng cần những gì? Giấy tờ khi mở thẻ online và tại quầy

Bao nhiêu tuổi được làm thẻ ngân hàng? Dưới 18 tuổi làm được không?

Cách mở tài khoản ngân hàng online A-Z

Qua bài viết trên, hy vọng bạn đã có bức tranh đầy đủ về thẻ chip từ nền tảng công nghệ đến cách sử dụng và lợi ích thực tế. Việc phân biệt Contact và Contactless giúp chọn phương thức thanh toán phù hợp từng tình huống. Lộ trình đổi thẻ đơn giản, dễ thực hiện và mang lại mức an toàn cao hơn khi giao dịch. Chủ động chuyển sang thẻ chip, tuân thủ nguyên tắc bảo mật và chỉ thao tác trên kênh chính thức để an tâm dài lâu.

Trải nghiệm ngân hàng số Cake by VPBank - nền tảng đạt chứng nhận ISO/IEC 27001:2022 về quản lý an toàn thông tin. Ứng dụng giúp bạn quản lý tài chính số tiện lợi, theo dõi giao dịch minh bạch và thiết lập lớp bảo mật phù hợp nhu cầu. Bắt đầu bằng việc cài app, cấu hình bảo mật và duy trì thói quen giao dịch an toàn mỗi ngày. Khi nền tảng vững về bảo mật, mỗi giao dịch của bạn sẽ mượt mà và yên tâm hơn.