Người được bảo hiểm là gì? Vai trò, quyền lợi và nghĩa vụ cần biết

* Bài viết chỉ mang tính chất cung cấp thông tin khách quan, không phải là lời khuyên tài chính.

Người được bảo hiểm là cá nhân có sức khỏe, thân thể, tính mạng và các rủi ro liên quan được bảo vệ bởi một hợp đồng bảo hiểm. Nói một cách đơn giản, đây chính là người mà nếu có sự kiện bảo hiểm xảy ra, công ty bảo hiểm sẽ có trách nhiệm chi trả quyền lợi. Tuy nhiên, vai trò này thường bị nhầm lẫn với "người mua bảo hiểm" (người đóng phí) và "người thụ hưởng" (người nhận tiền). Việc hiểu rõ vị trí, quyền lợi và nghĩa vụ của người được bảo hiểm là chìa khóa để nắm vững bản chất của một hợp đồng bảo hiểm.

Trong bài viết này, Ngân hàng số Cake by VPBank sẽ cùng bạn phân tích chi tiết vai trò trung tâm này, giúp bạn tự tin hơn khi tham gia và quản lý các giải pháp bảo vệ tài chính.

>>Xem thêm: 

Bảo hiểm TNDS ô tô – Mua tiện lợi, bồi thường không phải đợi

Bảo hiểm tiền gửi là gì? Quy định về bảo hiểm tiền gửi tại Việt Nam

Người được bảo hiểm là gì?

Theo khoản 25 Điều 4 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, người được bảo hiểm là tổ chức, cá nhân có tài sản, trách nhiệm dân sự, tính mạng, sức khỏe, nghĩa vụ hoặc lợi ích kinh tế được bảo hiểm theo hợp đồng bảo hiểm. Đối với các sản phẩm bảo hiểm con người (nhân thọ, sức khỏe), người được bảo hiểm là cá nhân mà sự an toàn về tính mạng và sức khỏe của họ là đối tượng bảo vệ chính của hợp đồng.

Họ là nhân vật trung tâm mà toàn bộ hợp đồng xoay quanh. Các thông tin cá nhân của người được bảo hiểm như độ tuổi, giới tính, tình trạng sức khỏe, nghề nghiệp... chính là cơ sở để công ty bảo hiểm thẩm định rủi ro, quyết định có chấp thuận bảo hiểm hay không và tính toán mức phí bảo hiểm phù hợp.

Người được bảo hiểm là cá nhân, tổ chức có sức khỏe, thân thể, tính mạng được bảo vệ bởi một hợp đồng bảo hiểm (Nguồn: Sưu tầm)

Quyền lợi của người được bảo hiểm

Dù có phải là người trực tiếp đóng phí hay không,.

Quyền được nhận quyền lợi khi sự kiện bảo hiểm xảy ra

Khi một sự kiện được quy định trong hợp đồng (như nằm viện, phẫu thuật, chẩn đoán bệnh hiểm nghèo...) xảy ra với người được bảo hiểm, quyền lợi bảo hiểm sẽ được kích hoạt. Tùy theo điều khoản, khoản tiền này có thể được chi trả trực tiếp cho người được bảo hiểm (với bảo hiểm sức khỏe) hoặc cho người thụ hưởng (với quyền lợi tử vong trong bảo hiểm nhân thọ).

Quyền được biết thông tin về hợp đồng bảo hiểm

Ngay cả khi bạn không phải là người mua bảo hiểm (ví dụ: được công ty mua bảo hiểm sức khỏe cho), bạn vẫn có quyền được biết đầy đủ và minh bạch các thông tin liên quan đến hợp đồng đang bảo vệ mình, bao gồm: phạm vi bảo hiểm, các quyền lợi cụ thể, mức chi trả, điều khoản loại trừ và các quy tắc liên quan.

Quyền yêu cầu bồi thường hoặc bảo lãnh viện phí (nếu có)

Khi phát sinh chi phí y tế, người được bảo hiểm có quyền yêu cầu công ty bảo hiểm thanh toán. Tùy thuộc vào sản phẩm và mạng lưới đối tác của công ty bảo hiểm.

Quyền từ chối các thay đổi ảnh hưởng đến quyền lợi

Trong một số trường hợp, nếu bên mua bảo hiểm muốn thực hiện các thay đổi trên hợp đồng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của người được bảo hiểm, người được bảo hiểm (hoặc người đại diện hợp pháp) có quyền lên tiếng hoặc từ chối, tùy theo quy định trong hợp đồng.

Người được bảo hiểm vẫn có những quyền lợi hợp pháp và quan trọng (Nguồn: Sưu tầm)

Nghĩa vụ của người được bảo hiểm

Cung cấp thông tin trung thực và chính xác

Đây là nghĩa vụ tối quan trọng, dựa trên nguyên tắc "trung thực tuyệt đối" trong bảo hiểm. Người được bảo hiểm phải kê khai đầy đủ và trung thực mọi thông tin về tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh án, nghề nghiệp... khi được yêu cầu. Việc cố tình che giấu thông tin có thể dẫn đến việc hợp đồng bị vô hiệu hoặc bị từ chối chi trả quyền lợi sau này.

Tuân thủ các điều khoản hợp đồng

Người được bảo hiểm cần tuân thủ các quy định trong hợp đồng, bao gồm việc áp dụng các biện pháp đề phòng, hạn chế tổn thất và không tham gia vào các hoạt động bị loại trừ bảo hiểm.

Không thực hiện các hành vi trục lợi bảo hiểm

Mọi hành vi gian lận, làm sai lệch hồ sơ, tạo dựng sự kiện bảo hiểm giả mạo để nhận tiền bồi thường đều là hành vi trục lợi bất hợp pháp, sẽ bị từ chối chi trả và có thể bị truy cứu trách nhiệm trước pháp luật.

Hoàn tất thủ tục khi yêu cầu chi trả quyền lợi

Khi yêu cầu bồi thường, người được bảo hiểm có nghĩa vụ cung cấp đầy đủ các giấy tờ, chứng từ cần thiết theo yêu cầu của công ty bảo hiểm (như hồ sơ bệnh án, hóa đơn viện phí, giấy chứng tử...) để chứng minh cho sự kiện bảo hiểm đã xảy ra.

Đi đôi với quyền lợi là các nghĩa vụ cần người được bảo hiểm tuân thủ để đảm bảo hiệu lực của hợp đồng (Nguồn: Sưu tầm)

Người được bảo hiểm có thể là người mua hoặc người thụ hưởng không?

Để hiểu rõ, cần phân biệt 3 vai trò chính trong một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ:

• Bên mua bảo hiểm: Là cá nhân hoặc tổ chức ký kết hợp đồng và có nghĩa vụ đóng phí bảo hiểm.
• Người được bảo hiểm: Là người có tính mạng, sức khỏe được bảo vệ.
• Người thụ hưởng: Là người sẽ nhận tiền khi người được bảo hiểm tử vong.

Sự khác biệt giữa người mua bảo hiểm và người được bảo hiểm

Bên mua bảo hiểm là người "trả tiền", còn người được bảo hiểm là người "được bảo vệ". Hai vai trò này có thể là một người hoặc hai người khác nhau. Ví dụ, một công ty (bên mua) mua gói bảo hiểm sức khỏe cho nhân viên (người được bảo hiểm).

Khi nào người được bảo hiểm cũng là người mua?

Đây là trường hợp phổ biến nhất. Khi bạn tự mua một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ hoặc sức khỏe cho chính mình, bạn đang đóng cả hai vai trò: vừa là bên mua bảo hiểm, vừa là người được bảo hiểm.

Mối quan hệ giữa người được bảo hiểm và người thụ hưởng

Người thụ hưởng chỉ xuất hiện khi có quyền lợi liên quan đến tử vong. Khi sự kiện bảo hiểm (tử vong) xảy ra với người được bảo hiểm, công ty bảo hiểm sẽ chi trả tiền cho người thụ hưởng. Ví dụ, một người chồng (người được bảo hiểm) chỉ định vợ mình làm người thụ hưởng.

Các trường hợp người được bảo hiểm không được chi trả quyền lợi

• Các điều khoản loại trừ thường gặp: Hầu hết các hợp đồng đều có danh sách các trường hợp loại trừ không chi trả, ví dụ như: hành vi vi phạm pháp luật, tự tử trong 2 năm đầu hợp đồng, chiến tranh, các bệnh có sẵn hoặc bệnh bẩm sinh không được khai báo...
• Vi phạm hợp đồng, khai báo không trung thực: Như đã đề cập, nếu công ty bảo hiểm phát hiện người được bảo hiểm đã cố tình che giấu thông tin sức khỏe quan trọng khi ký hợp đồng, họ có quyền từ chối chi trả.
• Sự kiện không nằm trong phạm vi bảo hiểm: Nếu rủi ro xảy ra không thuộc phạm vi được liệt kê trong hợp đồng, quyền lợi sẽ không được chi trả. Ví dụ, một hợp đồng chỉ bảo vệ bệnh hiểm nghèo sẽ không chi trả cho một ca phẫu thuật ruột thừa thông thường.

Người được bảo hiểm vi phạm hợp đồng sẽ không được chi trả quyền lợi bởi công ty bảo hiểm (Nguồn: Sưu tầm)

Những lưu ý quan trọng dành cho người được bảo hiểm

• Kiểm tra kỹ điều khoản trong hợp đồng trước khi ký: Dù bạn có phải là người đóng phí hay không, hãy yêu cầu được đọc và giải thích cặn kẽ về hợp đồng đang bảo vệ bạn.
• Hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình: Nắm vững phạm vi bảo hiểm, các điểm loại trừ và thời gian chờ để tránh những kỳ vọng sai lầm.
• Theo dõi và cập nhật thông tin khi cần: Nếu có sự thay đổi về thông tin cá nhân (địa chỉ, số điện thoại) hoặc các yếu tố rủi ro (thay đổi nghề nghiệp), bạn nên thông báo cho công ty bảo hiểm.
• Lưu giữ hợp đồng và các chứng từ liên quan: Hãy giữ một bản sao của hợp đồng bảo hiểm và các chứng từ liên quan ở một nơi an toàn để tiện tra cứu khi cần.

Hiểu rõ vai trò "người được bảo hiểm" là bước đầu tiên và quan trọng nhất để nắm vững một hợp đồng bảo hiểm. Đây là nhân vật trung tâm mà mọi quyền lợi và nghĩa vụ xoay quanh. Bằng cách nhận thức rõ vị trí, quyền và trách nhiệm của mình, Cake by VPBank hy vọng bạn có thể tận dụng tối đa giá trị bảo vệ mà hợp đồng mang lại, đồng thời đảm bảo quyền lợi của mình luôn được thực thi một cách công bằng và minh bạch.