Quỹ đóng là gì? Đặc điểm, lợi ích, rủi ro và sự khác biệt cần biết

*Bài viết chỉ mang tính chất cung cấp thông tin khách quan, không phải là lời khuyên tài chính.

Quỹ đóng là một quỹ đầu tư có chứng chỉ quỹ được niêm yết và mua bán trên sàn chứng khoán, tương tự như một cổ phiếu thông thường. Khác biệt lớn nhất so với quỹ mở là bạn không thể bán lại chứng chỉ quỹ cho công ty quản lý quỹ, mà phải giao dịch với các nhà đầu tư khác trên thị trường.

Trong bài viết này, Ngân hàng số Cake by VPBank sẽ cùng bạn giải mã chi tiết về quỹ đóng, từ định nghĩa, đặc điểm, lợi ích, rủi ro cho đến cách thức đầu tư, giúp bạn có thêm một góc nhìn toàn diện về thế giới đầu tư tài chính.

>>Xem thêm:

Nên gửi tiết kiệm ngân hàng nào tốt nhất? 9 ngân hàng uy tín, an toàn

Lãi suất là gì? Phân biệt lãi và lãi suất, các loại lãi suất phổ biến

Tự do tài chính là gì? 7 cấp độ, công thức tính số tiền bạn cần

Quỹ đóng là gì? Định nghĩa và đặc điểm cơ bản

Quỹ đóng (Closed-end Fund) là một loại quỹ đầu tư chứng khoán được thành lập thông qua việc huy động vốn từ nhiều nhà đầu tư. Điểm đặc trưng cốt lõi của quỹ đóng là quỹ chỉ phát hành chứng chỉ quỹ một lần duy nhất với một số lượng cố định trong giai đoạn phát hành lần đầu ra công chúng (IPO).

Sau khi kết thúc giai đoạn huy động vốn ban đầu, quỹ sẽ "đóng" lại, nghĩa là không phát hành thêm và cũng không mua lại chứng chỉ quỹ từ nhà đầu tư. Toàn bộ số chứng chỉ quỹ này sau đó sẽ được niêm yết và giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán, tương tự như một cổ phiếu thông thường.

Quỹ đóng là loại quỹ đầu tư chỉ huy động vốn bằng cách phát hành một số lượng chứng chỉ quỹ cố định một lần duy nhất (Nguồn: Sưu tầm)

Các loại quỹ đóng phổ biến

Tương tự quỹ mở, quỹ đóng cũng được phân loại dựa trên chiến lược và danh mục tài sản mà quỹ đầu tư vào:

• Quỹ đóng niêm yết (Quỹ đại chúng): Đây là hình thức phổ biến nhất, huy động vốn rộng rãi từ công chúng và sau đó được niêm yết, giao dịch tự do trên Sở Giao dịch Chứng khoán như một cổ phiếu. Mọi nhà đầu tư cá nhân đều có thể tiếp cận và mua bán loại quỹ này.
• Quỹ đóng thành viên (Quỹ riêng lẻ): Đây là hình thức không huy động vốn đại chúng, chỉ dành riêng cho một số lượng thành viên hạn chế (dưới 100 nhà đầu tư) và thường là các tổ chức hoặc nhà đầu tư chuyên nghiệp. Quỹ này không được niêm yết và giao dịch trên sàn chứng khoán.

Cách quỹ đóng hoạt động như thế nào?

Quy trình hoạt động của một quỹ đóng có thể được tóm tắt qua các giai đoạn sau:

• Giai đoạn Huy động vốn (IPO): Công ty Quản lý Quỹ sẽ tiến hành chào bán chứng chỉ quỹ lần đầu ra công chúng để huy động một số vốn đã định trước.
• Giai đoạn Niêm yết: Sau khi huy động vốn thành công, quỹ sẽ làm thủ tục để niêm yết toàn bộ số chứng chỉ quỹ đã phát hành lên Sở Giao dịch Chứng khoán (ví dụ: HOSE, HNX).
• Giai đoạn Giao dịch thứ cấp: Kể từ lúc này, nhà đầu tư sẽ mua bán chứng chỉ quỹ với nhau trên sàn chứng khoán. Giá của chứng chỉ quỹ sẽ được quyết định bởi quy luật cung - cầu của thị trường tại mỗi thời điểm.
• Giai đoạn Vận hành: Công ty Quản lý Quỹ sẽ dùng số vốn đã huy động để đầu tư vào các tài sản theo đúng chiến lược và mục tiêu đã công bố trong bản cáo bạch.
• Giai đoạn Đáo hạn: Mỗi quỹ đóng thường có một thời gian hoạt động xác định (ví dụ: 5 năm, 7 năm). Khi đến ngày đáo hạn, quỹ sẽ tiến hành thanh lý toàn bộ tài sản trong danh mục và chia lại số tiền thu được cho các nhà đầu tư đang nắm giữ chứng chỉ quỹ.

Quy trình hoạt động của một quỹ đóng được thực hiện theo các giai đoạn rõ ràng (Nguồn: Sưu tầm)

Ưu điểm của quỹ đóng đối với nhà đầu tư

Đầu tư dài hạn, ổn định nhờ nguồn vốn cố định

Vì không phải đối mặt với áp lực mua lại chứng chỉ quỹ từ nhà đầu tư bất cứ lúc nào, công ty quản lý quỹ có một nguồn vốn ổn định và dài hạn. Điều này cho phép họ toàn quyền triển khai các chiến lược đầu tư dài hạn, đầu tư vào các tài sản kém thanh khoản hơn nhưng có tiềm năng tăng trưởng tốt mà không lo bị ảnh hưởng bởi các hoạt động rút vốn đột ngột của nhà đầu tư, đặc biệt là trong những giai đoạn thị trường hoảng loạn.

Tiếp cận các danh mục đầu tư lớn và đa dạng

Tương tự quỹ mở, quỹ đóng cũng là một công cụ giúp các nhà đầu tư cá nhân với số vốn nhỏ có thể gián tiếp sở hữu một danh mục đầu tư chuyên nghiệp, đa dạng hóa trên nhiều ngành nghề và loại tài sản, giúp giảm thiểu rủi ro so với việc tự đầu tư vào một vài cổ phiếu riêng lẻ.

Tăng tính minh bạch nhờ niêm yết trên sàn chứng khoán

Vì được niêm yết và giao dịch như một cổ phiếu, mọi thông tin về giá, khối lượng giao dịch của chứng chỉ quỹ đóng đều được công bố công khai, minh bạch trên Sở Giao dịch Chứng khoán. Đồng thời, quỹ cũng phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về công bố thông tin định kỳ như một công ty đại chúng.

Quỹ đóng có nguồn vốn ổn định, không bị ảnh hưởng bởi áp lực rút vốn ngắn hạn, giúp đầu tư hiệu quả vào các dự án dài hạn (Nguồn: Sưu tầm)

Rủi ro và hạn chế của quỹ đóng cần lưu ý

Tính thanh khoản phụ thuộc vào thị trường

Đây là hạn chế lớn nhất so với quỹ mở. Bạn chỉ có thể bán chứng chỉ quỹ của mình khi có người khác trên thị trường muốn mua. Trong những giai đoạn thị trường xấu, thanh khoản sụt giảm, bạn có thể gặp khó khăn trong việc bán ra hoặc phải chấp nhận bán với một mức giá rất thấp.

Giá chứng chỉ quỹ có thể chênh lệch so với giá trị thực (NAV)

Đây là đặc điểm phức tạp và rủi ro nhất của quỹ đóng.

• Giá trị tài sản ròng (NAV): Là giá trị thực của toàn bộ tài sản trong danh mục quỹ chia cho mỗi chứng chỉ quỹ.
• Giá thị trường: Là giá mà các nhà đầu tư đang mua bán với nhau trên sàn chứng khoán, được quyết định bởi cung và cầu.

Hai mức giá này không phải lúc nào cũng bằng nhau, tạo ra hai hiện tượng:

• Giao dịch dưới giá trị (Discount - Chiết khấu): Khi giá thị trường thấp hơn NAV. Đây có thể là cơ hội để mua tài sản với giá rẻ hơn giá trị thực của nó.
• Giao dịch trên giá trị (Premium - Phụ trội): Khi giá thị trường cao hơn NAV. Nhà đầu tư mua vào lúc này có thể gặp rủi ro khi giá thị trường điều chỉnh về gần với NAV.

Rủi ro thị trường và rủi ro từ người quản lý quỹ

Giống như mọi sản phẩm đầu tư khác, quỹ đóng vẫn chịu rủi ro chung từ sự biến động của nền kinh tế và thị trường chứng khoán. Ngoài ra, hiệu quả hoạt động của quỹ phụ thuộc rất lớn vào năng lực của công ty quản lý quỹ. Một chiến lược đầu tư sai lầm có thể dẫn đến kết quả thua lỗ.

Rủi ro chính của quỹ đóng là tính thanh khoản thấp do dẫn đến giá trị giao dịch thường không cao (Nguồn: Sưu tầm)

Ai nên đầu tư vào quỹ đóng?

Do những đặc tính phức tạp hơn, quỹ đóng thường phù hợp với những nhóm nhà đầu tư nhất định:

• Nhà đầu tư có mục tiêu và tầm nhìn dài hạn: Những người sẵn sàng nắm giữ khoản đầu tư trong nhiều năm để hưởng lợi từ sự tăng trưởng của danh mục và không bị ảnh hưởng bởi các biến động giá ngắn hạn.
• Người có khẩu vị rủi ro từ trung bình đến cao: Nhà đầu tư phải chấp nhận rủi ro từ danh mục tài sản cơ sở và cả rủi ro từ sự biến động của giá chứng chỉ quỹ trên thị trường.
• Nhà đầu tư có kinh nghiệm: Những người hiểu và có khả năng phân tích sự chênh lệch giữa giá thị trường và NAV để tìm kiếm cơ hội đầu tư.

Cách chọn quỹ đóng phù hợp cho bạn

• Kiểm tra lịch sử hoạt động và hiệu suất: Xem xét kết quả hoạt động của quỹ trong một khoảng thời gian dài (3-5 năm) để đánh giá sự ổn định và năng lực của đội ngũ quản lý.
• Đánh giá danh mục đầu tư: Tìm hiểu xem quỹ đang đầu tư vào những ngành nghề, cổ phiếu, trái phiếu nào. Danh mục đó có phù hợp với nhận định của bạn về thị trường không?
• Xem xét mức phí: So sánh các loại phí như phí quản lý, phí hoạt động... giữa các quỹ với nhau. Mức phí thấp hơn sẽ giúp tối ưu hóa lợi nhuận của bạn.
• Chọn công ty quản lý quỹ uy tín: Ưu tiên các công ty lớn, có kinh nghiệm lâu năm và hồ sơ minh bạch trên thị trường.
• Đối chiếu với mục tiêu cá nhân: Quan trọng nhất, chiến lược của quỹ phải phù hợp với mục tiêu tài chính và khẩu vị rủi ro của chính bạn.

Cần xem xét cả khả năng thanh khoản và sự phù hợp của danh mục đầu tư để chọn được quỹ đóng phù hợp nhất (Nguồn: Sưu tầm)

Câu hỏi thường gặp về quỹ đóng (FAQ)

Quỹ đóng có an toàn không?

Quỹ đóng an toàn hơn việc đầu tư vào một cổ phiếu đơn lẻ nhờ tính đa dạng hóa. Tuy nhiên, nó vẫn là một sản phẩm đầu tư, không phải tiền gửi tiết kiệm, do đó vẫn tiềm ẩn rủi ro thị trường và có thể gây thua lỗ. Mức độ an toàn của nó thấp hơn quỹ mở (do rủi ro thanh khoản) và tiền gửi ngân hàng.

Sự khác biệt lớn nhất giữa quỹ đóng và quỹ mở là gì?

Sự khác biệt cốt lõi nằm ở cơ chế giao dịch và thanh khoản. Với quỹ mở, bạn giao dịch mua/bán trực tiếp với công ty quản lý quỹ theo giá trị tài sản ròng (NAV). Với quỹ đóng, bạn phải mua/bán với các nhà đầu tư khác trên sàn chứng khoán theo giá thị trường (do cung - cầu quyết định).

Có thể rút vốn trước hạn khi tham gia quỹ đóng không?

Bạn không thể "rút vốn" từ công ty quản lý quỹ. Thay vào đó, nếu muốn thu hồi vốn trước khi quỹ đáo hạn, bạn phải bán lại chứng chỉ quỹ của mình cho một nhà đầu tư khác trên sàn chứng khoán.

Quỹ đóng có phù hợp với nhà đầu tư cá nhân mới không?

Do cơ chế hoạt động phức tạp hơn, đặc biệt là sự biến động giữa giá thị trường và NAV cùng với tính thanh khoản thấp hơn, quỹ đóng phù hợp hơn với các nhà đầu tư đã có kinh nghiệm. Nhà đầu tư mới nên bắt đầu với các sản phẩm đơn giản và dễ tiếp cận hơn như quỹ mở.

Quỹ đóng là một công cụ đầu tư có cấu trúc độc đáo, mang lại cho nhà quản lý quỹ sự ổn định để theo đuổi các chiến lược dài hạn và mở ra cơ hội cho nhà đầu tư kinh nghiệm tìm kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch giá. Tuy nhiên, nó cũng đi kèm với những rủi ro về thanh khoản và sự phức tạp trong định giá.

Việc hiểu rõ bản chất của từng loại hình đầu tư là chìa khóa để xây dựng một danh mục tài chính vững chắc. Đối với những nhà đầu tư mới đang tìm kiếm một kênh đầu tư đơn giản, linh hoạt và chuyên nghiệp để bắt đầu, các sản phẩm quỹ mở được phân phối qua các nền tảng hiện đại như Ngân hàng số Cake by VPBank thường là một lựa chọn khởi đầu phù hợp và an toàn hơn.