KYC là gì? Ý nghĩa, vai trò và quy trình định danh khách hàng chi tiết

* Bài viết chỉ mang tính chất cung cấp thông tin khách quan, không phải là lời khuyên tài chính.

KYC là viết tắt của cụm từ tiếng Anh “Know Your Customer”, nghĩa là “Hiểu rõ khách hàng của bạn”. Đây là một quy trình bắt buộc mà các ngân hàng và tổ chức tài chính phải thực hiện nhằm xác minh, định danh và xác thực thông tin của khách hàng. Việc thực hiện KYC giúp đảm bảo an toàn cho các giao dịch, ngăn ngừa rủi ro gian lận, rửa tiền hay lợi dụng tài khoản cho mục đích phi pháp. Trong bài viết này, Ngân hàng số Cake by VPBank sẽ cùng bạn khám phá chi tiết về quy trình KYC và phiên bản nâng cao của nó — eKYC (định danh điện tử).

>>Xem thêm: 
Ngân hàng điện tử (E-banking) là gì? Lợi ích khi sử dụng E-banking

CDM là gì? Cách nộp tiền tại CDM, những ngân hàng có máy CDM

Thẻ ATM là gì? Tìm hiểu cấu tạo, chức năng, phân loại của thẻ ATM

KYC là gì?

KYC (Know Your Customer) là quy trình mà các tổ chức tài chính sử dụng để thu thập và xác minh các thông tin nhận dạng của khách hàng trước khi bắt đầu một mối quan hệ kinh doanh. Quá trình này không chỉ diễn ra một lần khi bạn mở tài khoản, mà còn có thể được thực hiện định kỳ trong suốt quá trình bạn sử dụng dịch vụ.

Mục tiêu cốt lõi của KYC là đảm bảo rằng khách hàng chính là người mà họ tự nhận, từ đó ngăn chặn các hành vi gian lận, rửa tiền, tài trợ khủng bố và các tội phạm tài chính khác. Đây là một yêu cầu pháp lý bắt buộc tại hầu hết các quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam.

KYC là quy trình bắt buộc để xác minh danh tính của khách hàng khi sử dụng các dịch vụ tài chính (Nguồn: Sưu tầm)

KYC có ý nghĩa và vai trò như thế nào trong tài chính – ngân hàng?

KYC được xem là "cổng bảo vệ đầu tiên" và là nền tảng cho sự an toàn, minh bạch của toàn bộ hệ thống tài chính. Vai trò của nó thể hiện rõ ở cả ba phía:

• Đối với Ngân hàng/Tổ chức tài chính:
  • Tuân thủ pháp luật: Thực hiện KYC là yêu cầu bắt buộc theo Luật Phòng chống rửa tiền và các quy định của Ngân hàng Nhà nước. Việc không tuân thủ có thể khiến các tổ chức này đối mặt với các án phạt nặng.
  • Quản trị rủi ro: KYC giúp ngân hàng nhận diện và đánh giá mức độ rủi ro của từng khách hàng, từ đó có biện pháp quản lý phù hợp. Nó giúp ngăn chặn việc mở các tài khoản giả mạo, nặc danh để thực hiện các giao dịch lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
• Đối với Khách hàng:
  • Tăng cường bảo mật: KYC đảm bảo rằng chỉ có bạn, chủ sở hữu hợp pháp, mới có thể mở và toàn quyền kiểm soát tài khoản của mình.
  • Phòng chống giả mạo danh tính: Quy trình này giúp ngăn chặn kẻ xấu sử dụng giấy tờ hoặc thông tin của bạn để mở tài khoản nhằm mục đích xấu, bảo vệ an toàn tài chính và uy tín cho chính bạn.
• Đối với Nhà nước và Xã hội:
  • Hỗ trợ phòng chống tội phạm tài chính: Dữ liệu KYC là cơ sở quan trọng giúp các cơ quan chức năng điều tra, truy vết các dòng tiền bất hợp pháp liên quan đến rửa tiền, tham nhũng, buôn lậu hay tài trợ khủng bố.
  • Xây dựng hệ thống tài chính minh bạch: KYC góp phần tạo ra một môi trường tài chính lành mạnh, nơi mọi giao dịch đều có thể được xác định rõ nguồn gốc, tăng cường sự tin tưởng của người dân và các nhà đầu tư.

KYC là nền tảng cho sự an toàn, minh bạch của toàn bộ hệ thống tài chính (Nguồn: Sưu tầm)

Quy trình KYC diễn ra như thế nào?

Một quy trình KYC đầy đủ thường bao gồm 4 bước chính:

1. Thu thập thông tin định danh khách hàng (CIP - Customer Identification Program): Đây là bước đầu tiên, tổ chức tài chính sẽ yêu cầu bạn cung cấp các thông tin cơ bản để xác định bạn là ai. Các thông tin này bao gồm:

• Đối với cá nhân: Họ và tên, ngày tháng năm sinh, quốc tịch, CCCD/Hộ chiếu, địa chỉ liên lạc, số điện thoại...
• Đối với tổ chức: Tên đầy đủ, mã số doanh nghiệp, địa chỉ trụ sở, thông tin về người đại diện pháp luật...

2. Xác minh thông tin: Sau khi thu thập, tổ chức tài chính phải kiểm tra và xác minh để đảm bảo các thông tin bạn cung cấp là chính xác và hợp lệ. Quá trình này bao gồm việc đối chiếu thông tin trên giấy tờ tùy thân, kiểm tra tính hợp lệ của giấy tờ và xác thực các yếu tố sinh trắc học (như khuôn mặt).
3. Đánh giá và phân loại rủi ro (Customer Due Diligence - CDD): Dựa trên các thông tin đã thu thập, ngân hàng sẽ tiến hành đánh giá mức độ rủi ro của khách hàng (ví dụ: rủi ro rửa tiền). Các khách hàng có yếu tố nước ngoài, có chức vụ chính trị hoặc thực hiện các giao dịch lớn, bất thường có thể được xếp vào nhóm rủi ro cao và cần được giám sát chặt chẽ hơn.
4. Giám sát và cập nhật định kỳ: Các ngân hàng có nghĩa vụ phải liên tục giám sát các giao dịch của khách hàng để phát hiện các hoạt động đáng ngờ. Đồng thời, họ cũng có thể yêu cầu bạn cập nhật lại thông tin KYC sau một khoảng thời gian nhất định để đảm bảo hồ sơ luôn chính xác.

eKYC là gì? Khác gì so với KYC truyền thống?

eKYC (electronic Know Your Customer) là quy trình định danh khách hàng điện tử. Đây chính là phiên bản số hóa của KYC truyền thống, cho phép bạn thực hiện toàn bộ quy trình xác minh danh tính từ xa 100% thông qua các thiết bị điện tử (như điện thoại thông minh) mà không cần phải gặp mặt trực tiếp tại quầy giao dịch.

Sự ra đời của eKYC, được Ngân hàng Nhà nước cho phép áp dụng, đã tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành tài chính, đặc biệt là với các ngân hàng số như Cake by VPBank.

Ekyc là hình thức định danh thông tin cá nhân của khách hàng nhưng thông qua các thiết bị điện tử (Nguồn: Sưu tầm)

Bảng so sánh KYC truyền thống và eKYC:

Ai là người cần thực hiện KYC?

Hầu hết mọi người khi tiếp cận các dịch vụ tài chính chính thức đều cần thực hiện KYC.

• Khách hàng cá nhân: Khi mở tài khoản ngân hàng, mở tài khoản thanh toán tại ví điện tử, mở tài khoản giao dịch chứng khoán, tham gia hợp đồng bảo hiểm, hoặc đăng ký các khoản vay...
• Doanh nghiệp và tổ chức: Khi mở tài khoản ngân hàng cho công ty, thực hiện các giao dịch tài chính lớn, hoặc đăng ký các dịch vụ tài chính doanh nghiệp.

Vì sao bạn không thể mở tài khoản nếu chưa KYC?

Đơn giản là vì nếu một ngân hàng cho phép bạn mở tài khoản mà không cần xác minh danh tính, họ đang vi phạm pháp luật. Việc này tạo ra các tài khoản "vô danh", là mầm mống cho các hoạt động lừa đảo, rửa tiền, gây nguy hiểm cho cả hệ thống tài chính và chính bạn.

Giấy tờ và hồ sơ cần thiết khi KYC

Đối với khách hàng cá nhân tại Việt Nam, hồ sơ KYC ngày càng được đơn giản hóa, đặc biệt với eKYC:

• Giấy tờ tùy thân còn hiệu lực: Căn cước công dân (CCCD) gắn chip là loại giấy tờ phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay. Ngoài ra, Hộ chiếu cũng được chấp nhận khi thực hiện KYC.
• Ảnh chân dung hoặc video xác thực: Đối với quy trình eKYC trực tuyến, bạn sẽ cần chụp ảnh selfie hoặc quay một đoạn video ngắn theo hướng dẫn của ứng dụng để xác thực bạn là thực thể sống và khớp với ảnh trên giấy tờ.
• Các giấy tờ bổ sung (nếu cần): Tùy thuộc vào sản phẩm hoặc mức độ rủi ro, ngân hàng có thể yêu cầu thêm giấy tờ xác nhận địa chỉ cư trú, giấy tờ chứng minh thu nhập…

Để thực hiện quy trình KYC, CCCD gắn chíp là loại giấy tờ quan trọng và phổ biến nhất (Nguồn: Sưu tầm)

Mẹo để thực hiện eKYC thành công ngay lần đầu:

• Chuẩn bị CCCD gốc: Không dùng bản photo, scan. Đảm bảo CCCD không bị mờ, lóa sáng.
• Chụp ảnh ở nơi đủ sáng: Ánh sáng tốt sẽ giúp công nghệ OCR nhận dạng thông tin chính xác hơn.
• Đảm bảo ảnh rõ nét: Đặt CCCD trên một mặt phẳng, canh chỉnh cho vừa vặn với khung hình trên ứng dụng, tránh bị cắt góc.
• Xác thực khuôn mặt: Không đeo kính, khẩu trang, mũ. Nhìn thẳng vào camera và thực hiện các thao tác (quay trái, phải, mỉm cười...) một cách từ từ, rõ ràng.

Câu hỏi thường gặp về KYC (FAQ)

KYC có bắt buộc không?

Có. KYC là quy trình bắt buộc theo quy định của pháp luật đối với tất cả các tổ chức tài chính được cấp phép tại Việt Nam khi cung cấp dịch vụ cho khách hàng.

Làm KYC mất bao lâu?

Đối với quy trình KYC truyền thống, thời gian xử lý tại quầy có thể nhanh, nhưng tổng thời gian của bạn sẽ bao gồm cả việc di chuyển và chờ đợi, có thể mất từ 30 phút đến vài giờ.

Thông tin KYC có an toàn không?

Có. Các tổ chức tài chính uy tín đều phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về bảo mật dữ liệu của khách hàng. Quá trình truyền tải và lưu trữ dữ liệu KYC đều được mã hóa theo tiêu chuẩn an ninh cao cấp để chống lại việc bị đánh cắp thông tin.

Không KYC có giao dịch được không?

Hầu như là không. Đối với các dịch vụ tài chính cốt lõi như mở tài khoản ngân hàng, tài khoản chứng khoán, bạn bắt buộc phải hoàn thành KYC mới có thể sử dụng. Một số ví điện tử có thể cho phép các giao dịch rất nhỏ khi chưa KYC, nhưng để sử dụng đầy đủ tính năng và hạn mức, bạn vẫn phải hoàn tất quy trình này.

KYC và đặc biệt là eKYC không phải là một thủ tục phiền phức, mà là một quy trình cần thiết, đóng vai trò như một tấm lá chắn bảo vệ cho cả bạn và toàn bộ hệ thống tài chính. Nó là nền tảng của sự tin cậy trong kỷ nguyên số, giúp các giao dịch trực tuyến trở nên an toàn và minh bạch hơn.

Cake by VPBank hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình quan trọng này. Việc áp dụng eKYC chính là cách chúng tôi mang đến cho bạn trải nghiệm mở tài khoản nhanh chóng, tiện lợi nhưng vẫn đảm bảo an toàn tuyệt đối, giúp bạn tự tin bước vào thế giới tài chính số.