Quỹ đầu tư phát triển là gì? Cách thức hoạt động và lợi ích cần biết

*Bài viết chỉ mang tính chất cung cấp thông tin khách quan, không phải là lời khuyên tài chính

Khi vận hành một doanh nghiệp, việc phân bổ lợi nhuận sau thuế luôn là một trong những quyết định chiến lược quan trọng nhất. Ngoài việc chia cổ tức cho cổ đông hay thưởng cho nhân viên, doanh nghiệp còn có một công cụ tài chính nội bộ mạnh mẽ để tái đầu tư và thúc đẩy sự tăng trưởng bền vững từ bên trong. Đó chính là "Quỹ đầu tư phát triển". 

Trong bài viết này, Ngân hàng số Cake by VPBank sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết và chính xác về quỹ đầu tư phát triển là gì, giúp các chủ doanh nghiệp, nhà quản lý và kế toán có một cái nhìn toàn diện về công cụ tài chính quan trọng này.

>>Xem thêm: 

9 Câu Hỏi Thường Gặp Về Chi Trả Cổ Tức Của Quỹ DCDE năm 2025

Tiết kiệm là gì? Vì sao phải tiết kiệm? 4 hình thức tiết kiệm

Top 10 app gửi tiết kiệm lãi suất cao, dễ dùng, bảo mật cao

Quỹ đầu tư phát triển là gì?

Quỹ đầu tư phát triển địa phương là gì?

Quỹ đầu tư phát triển địa phương là một tổ chức tài chính nhà nước, do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quyết định thành lập. Quỹ hoạt động như một công cụ tài chính của chính quyền địa phương để huy động các nguồn vốn trung và dài hạn, nhằm đầu tư vào các dự án hạ tầng kinh tế – xã hội quan trọng trên địa bàn. 

Quỹ đầu tư phát triển địa phương là tổ chức tài chính nhà nước do UBND cấp tỉnh, thành phố quyết định thành lập. (Nguồn: Sưu tầm)

Quỹ đầu tư phát triển doanh nghiệp là gì?

Quỹ đầu tư phát triển doanh nghiệp là một quỹ tài chính được trích lập từ lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp. Mục đích chính của quỹ này là để tái đầu tư, mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, đổi mới công nghệ và thực hiện các chiến lược phát triển dài hạn khác của chính doanh nghiệp đó.

Về bản chất, đây là một phần lợi nhuận được giữ lại, không chia cho các chủ sở hữu (cổ đông, thành viên góp vốn) mà được dành riêng cho các hoạt động đầu tư vào tương lai của công ty. Quỹ này là một bộ phận thuộc vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp.

Quỹ đầu tư phát triển doanh nghiệp là một quỹ tài chính được trích lập từ lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp. (Nguồn: Sưu tầm)

Phân biệt giữa “Quỹ đầu tư phát triển doanh nghiệp” và “các quỹ đầu tư tài chính”

Đây là điểm khác biệt cốt lõi bạn cần nắm rõ để tránh nhầm lẫn:

• Quỹ đầu tư phát triển doanh nghiệp: Là một quỹ nội bộ, một khoản mục trên bảng cân đối kế toán của công ty. Nó không phải là một sản phẩm đầu tư có thể mua bán. Nguồn vốn và mục đích sử dụng của nó gắn liền với chính doanh nghiệp tạo ra nó.
• Các quỹ đầu tư tài chính (quỹ mở, quỹ ETF…): Là các định chế tài chính độc lập, huy động vốn từ công chúng (nhà đầu tư) để đầu tư vào các tài sản khác. Nhà đầu tư bỏ tiền vào các quỹ này thông qua việc mua chứng chỉ quỹ.

Nguồn vốn hình thành quỹ đầu tư phát triển

Nguồn vốn để hình thành và duy trì hoạt động của hai loại hình Quỹ đầu tư phát triển là hoàn toàn khác biệt, phản ánh đúng bản chất và mục tiêu của từng loại quỹ.

Đối với Quỹ đầu tư phát triển của doanh nghiệp

Nguồn vốn của quỹ này về cơ bản được hình thành từ các nguồn lực nội tại, thuộc phần vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp.

• Nguồn chính từ lợi nhuận sau thuế giữ lại: Đây là nguồn vốn cốt lõi và phổ biến nhất. Sau mỗi kỳ kinh doanh, sau khi đã hoàn thành các nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, doanh nghiệp sẽ sử dụng một phần lợi nhuận còn lại (lợi nhuận sau thuế chưa phân phối) để trích lập vào quỹ. Việc duy trì và phát triển nguồn vốn tự có này là nền tảng để doanh nghiệp có thể chủ động trong các kế hoạch đầu tư dài hạn.
• Các nguồn bổ sung khác từ vốn chủ sở hữu: Ngoài lợi nhuận, quỹ còn có thể được bổ sung từ các khoản chênh lệch phát sinh trong quá trình hoạt động, ví dụ như chênh lệch do đánh giá lại tài sản cố định, hoặc lợi nhuận từ việc chuyển nhượng vốn.

Sự khác biệt về nguồn vốn hoạt động phản ánh rõ bản chất và mục tiêu riêng của mỗi loại quỹ. (Nguồn: Sưu tầm)

Đối với Quỹ đầu tư phát triển địa phương

Khác với cơ cấu vốn nội bộ của doanh nghiệp, Quỹ đầu tư phát triển địa phương là một định chế tài chính nhà nước với cơ cấu vốn đa dạng và quy mô lớn hơn nhiều, bao gồm:

• Vốn điều lệ ban đầu do ngân sách nhà nước cấp tỉnh, thành phố cấp.
• Vốn tài trợ, viện trợ, đóng góp tự nguyện, ủy thác đầu tư của các tổ chức, cá nhân.
• Các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.

Chức năng và mục đích của quỹ đầu tư phát triển

Chức năng

• Tích lũy nguồn vốn trung và dài hạn: Quỹ hoạt động như một "két sắt" tiết kiệm có mục đích, giúp doanh nghiệp tích lũy một nguồn vốn nội tại vững chắc để phục vụ cho các kế hoạch lớn trong tương lai mà không bị phụ thuộc quá nhiều vào vốn vay bên ngoài.
• Hỗ trợ đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất: Quỹ cung cấp một nguồn ngân sách rõ ràng để doanh nghiệp có thể đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), mua sắm máy móc, trang thiết bị hiện đại, nâng cấp dây chuyền sản xuất.

Quỹ đầu tư phát triển cung cấp nguồn ngân sách cho doanh nghiệp giúp nâng cao, đổi mới chất lượng. (Nguồn: Sưu tầm)

Mục đích

• Đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh: Đây là mục đích quan trọng nhất. Vốn từ quỹ sẽ được dùng để xây dựng thêm nhà xưởng, mở rộng chi nhánh, đầu tư vào các dự án mới để tăng trưởng doanh thu và thị phần.
• Bổ sung vốn điều lệ của công ty: Doanh nghiệp có thể thực hiện thủ tục chuyển một phần hoặc toàn bộ số dư của quỹ đầu tư phát triển để tăng vốn điều lệ, giúp nâng cao năng lực tài chính và uy tín trên thị trường.
• Ổn định tài chính và tạo sự chủ động cho doanh nghiệp: Việc có sẵn một quỹ dự phòng cho phát triển giúp doanh nghiệp chủ động hơn khi có cơ hội đầu tư tốt, giảm bớt sự phụ thuộc vào các nguồn vốn vay bên ngoài với lãi suất cao và thủ tục phức tạp.

Tương tự về mục tiêu, nhưng Quỹ đầu tư phát triển địa phương tập trung vào các dự án hạ tầng kinh tế - xã hội trọng điểm của tỉnh, thành phố, mang tính chất vĩ mô và phục vụ lợi ích công cộng.

Mục đích của quỹ đầu tư phát triển là mở rộng sản xuất kinh doanh và đầu tư vào các dự án kinh tế - xã hội để phát triển bền vững. (Nguồn: Sưu tầm)

Nguyên tắc hoạt động và hạch toán quỹ đầu tư phát triển

Nguyên tắc hoạt động

• Quản lý và sử dụng theo quyết định cấp cao nhất: Việc trích lập và đặc biệt là việc sử dụng quỹ phải được thông qua bởi Hội đồng quản trị (đối với công ty cổ phần), Hội đồng thành viên (đối với công ty TNHH) hoặc chủ sở hữu công ty.
• Sử dụng đúng mục đích: Quỹ đầu tư phát triển chỉ được sử dụng cho các mục đích tái đầu tư và mở rộng kinh doanh như đã nêu ở trên. Tuyệt đối không được sử dụng quỹ này để trả cổ tức cho cổ đông hoặc chia lợi nhuận trực tiếp cho các thành viên góp vốn.

Phương pháp hạch toán quỹ đầu tư phát triển

Trong hệ thống tài khoản kế toán Việt Nam, quỹ đầu tư phát triển được theo dõi và hạch toán thông qua Tài khoản 414 – Quỹ đầu tư phát triển.

• Bản chất: Tài khoản 414 thuộc nhóm tài khoản nguồn vốn chủ sở hữu, phản ánh số hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của quỹ.
• Khi trích lập quỹ: Kế toán sẽ thực hiện bút toán ghi giảm Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (Nợ TK 421) và ghi tăng Quỹ đầu tư phát triển (Có TK 414).
• Khi sử dụng quỹ: Tùy vào mục đích sử dụng, kế toán sẽ thực hiện các bút toán tương ứng. Ví dụ, khi dùng quỹ để bổ sung vốn điều lệ, kế toán sẽ ghi giảm Quỹ đầu tư phát triển (Nợ TK 414) và ghi tăng Vốn đầu tư của chủ sở hữu (Có TK 411).

Quỹ đầu tư phát triển được theo dõi và hạch toán thông qua Tài khoản 414 (Nguồn: Sưu tầm)

Cách thức hoạt động và sử dụng quỹ đầu tư phát triển

Quy trình hoạt động của quỹ trong một doanh nghiệp thường diễn ra như sau:

1. Cuối kỳ kế toán: Doanh nghiệp xác định kết quả kinh doanh và lợi nhuận sau thuế.
2. Họp và ra quyết định: Đại hội đồng cổ đông hoặc Hội đồng thành viên/quản trị sẽ họp để quyết định về việc phân phối lợi nhuận, trong đó có việc xác định tỷ lệ % lợi nhuận sẽ được trích vào Quỹ đầu tư phát triển.
3. Thực hiện trích lập: Dựa trên nghị quyết đã được thông qua, bộ phận kế toán sẽ thực hiện hạch toán, chuyển một phần lợi nhuận vào Tài khoản 414.
4. Lập kế hoạch sử dụng: Ban lãnh đạo công ty sẽ xây dựng các kế hoạch, dự án đầu tư phát triển (ví dụ: dự án xây nhà máy mới, dự án nâng cấp công nghệ...).
5. Phê duyệt chi tiêu: Các kế hoạch sử dụng vốn từ quỹ sẽ được trình lên cấp có thẩm quyền (HĐQT, ĐHĐCĐ...) để phê duyệt.
6. Giải ngân và sử dụng: Sau khi được duyệt, vốn từ quỹ sẽ được giải ngân để thực hiện các dự án. Kế toán sẽ hạch toán ghi giảm quỹ và ghi tăng các tài sản hoặc chi phí liên quan.

Một số câu hỏi thường gặp về quỹ đầu tư phát triển (FAQ)

Quỹ đầu tư phát triển có bắt buộc phải trích lập không?

Không. Luật Doanh nghiệp 2020 không có quy định bắt buộc doanh nghiệp phải trích lập quỹ này. Việc có trích lập hay không và trích lập bao nhiêu là quyết định tự chủ của mỗi doanh nghiệp.

Tài khoản kế toán nào dùng để hạch toán quỹ đầu tư phát triển?

Tài khoản được sử dụng là Tài khoản 414 – "Quỹ đầu tư phát triển" theo hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp Việt Nam.

Quỹ đầu tư phát triển có được chia cho cổ đông không?

Không được chia trực tiếp. Mục đích của quỹ là để tái đầu tư. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể dùng quỹ này để bổ sung vào vốn điều lệ, sau đó phát hành thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu (thường gọi là chia cổ phiếu thưởng). Bằng cách này, cổ đông sẽ gián tiếp được hưởng lợi từ quỹ.

Quỹ đầu tư phát triển khác gì so với quỹ dự phòng tài chính?

Đây là hai quỹ khác nhau về mục đích:

• Quỹ đầu tư phát triển (TK 414): Mang tính chủ động, dùng để tái đầu tư, mở rộng và phát triển.
• Quỹ dự phòng tài chính (TK 415): Mang tính bị động, dùng để bù đắp các tổn thất, thiệt hại về tài sản xảy ra trong quá trình kinh doanh, đóng vai trò như một tấm đệm an toàn.

Quỹ đầu tư phát triển là một công cụ tài chính nội bộ chiến lược, phản ánh tầm nhìn dài hạn và tiềm lực phát triển của một doanh nghiệp. Nó không phải là một sản phẩm đầu tư mà công chúng có thể tham gia, mà là nguồn lực được tích lũy từ lợi nhuận để phục vụ cho sự tăng trưởng bền vững của chính doanh nghiệp đó.

Việc hiểu rõ và vận dụng hiệu quả quỹ đầu tư phát triển sẽ giúp các nhà quản lý chủ động hơn trong các quyết định đầu tư, củng cố sức mạnh tài chính và tạo ra lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Cake by VPBank hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích để áp dụng vào hoạt động kinh doanh của mình.