Người thụ hưởng bảo hiểm là gì? Quyền lợi và vai trò trong hợp đồng

* Bài viết chỉ mang tính chất cung cấp thông tin khách quan, không phải là lời khuyên tài chính.

Người thụ hưởng bảo hiểm là cá nhân hoặc tổ chức được Bên mua bảo hiểm chỉ định để nhận toàn bộ số tiền chi trả quyền lợi bảo hiểm khi có sự kiện tử vong xảy ra với Người được bảo hiểm. Đây chính là người cuối cùng nhận được giá trị tài chính mà hợp đồng bảo hiểm mang lại. Việc chỉ định một người thụ hưởng rõ ràng là một trong những bước quan trọng nhất, thể hiện trọn vẹn ý nghĩa và mục đích của bảo hiểm nhân thọ.

Vậy, ai có quyền chỉ định người thụ hưởng, trách nhiệm của họ là gì và cần lưu ý những gì để đảm bảo quyền lợi được trao đúng người, đúng thời điểm? Trong bài viết này, Ngân hàng số Cake by VPBank sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết.

Người thụ hưởng bảo hiểm là gì?

Theo khoản 26, Điều 4 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, Người thụ hưởng là tổ chức, cá nhân được bên mua bảo hiểm hoặc người được bảo hiểm chỉ định để nhận tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Trong các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, vai trò này đặc biệt quan trọng vì họ chính là người sẽ nhận được khoản tiền chi trả khi Người được bảo hiểm không may qua đời.

Việc chỉ định người thụ hưởng là một bước đi chiến lược, đảm bảo rằng mục tiêu bảo vệ tài chính của bạn được thực thi một cách nhanh chóng và chính xác nhất. Khi có một người thụ hưởng cụ thể, số tiền bảo hiểm sẽ được chuyển thẳng đến tay họ mà không cần thông qua các thủ tục thừa kế phức tạp, giúp gia đình bạn có ngay một nguồn tài chính kịp thời để trang trải cuộc sống và duy trì các kế hoạch dang dở.

Cần phân biệt rõ Người thụ hưởng với các vai trò khác:

• Người được bảo hiểm: Là người có tính mạng, sức khỏe được bảo vệ. Rủi ro xảy ra với người này là cơ sở để chi trả quyền lợi.
• Bên mua bảo hiểm: Là người ký kết hợp đồng và đóng phí.
• Người thụ hưởng: Là người nhận tiền khi Người được bảo hiểm tử vong.

Người thụ hưởng bảo hiểm là tổ chức hoặc cá nhân được bên mua bảo hiểm chỉ định để nhận quyền lợi (Nguồn: Sưu tầm)

Ai có quyền chỉ định người thụ hưởng bảo hiểm?

Theo quy định tại Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, quyền chỉ định và thay đổi người thụ hưởng thuộc về Bên mua bảo hiểm.

Tuy nhiên, có một điều kiện pháp lý quan trọng cần lưu ý: Nếu Bên mua bảo hiểm không đồng thời là Người được bảo hiểm, việc chỉ định hoặc thay đổi người thụ hưởng phải có sự đồng ý bằng văn bản của Người được bảo hiểm.

Quy định này nhằm mục đích bảo vệ chính Người được bảo hiểm, ngăn ngừa các rủi ro liên quan đến trục lợi bảo hiểm và đảm bảo rằng việc chỉ định người nhận quyền lợi là minh bạch, hợp lý.

Trách nhiệm và nghĩa vụ của người thụ hưởng

Vai trò của người thụ hưởng chủ yếu là nhận quyền lợi, tuy nhiên, để quá trình này diễn ra suôn sẻ, họ cũng có một số trách nhiệm và nghĩa vụ cơ bản sau:

• Cung cấp đầy đủ, trung thực các giấy tờ: Khi yêu cầu chi trả quyền lợi, người thụ hưởng có trách nhiệm cung cấp các chứng từ cần thiết theo yêu cầu của công ty bảo hiểm, ví dụ như giấy chứng tử của người được bảo hiểm, giấy tờ tùy thân, đơn yêu cầu giải quyết quyền lợi...
• Tuân thủ các quy định pháp lý: Việc nhận quyền lợi bảo hiểm phải tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành.
• Không có hành vi gian lận, trục lợi bảo hiểm: Mọi hành vi cố tình làm sai lệch thông tin, giả mạo giấy tờ để nhận tiền bảo hiểm đều là bất hợp pháp.
• Trường hợp vi phạm nghiêm trọng: Pháp luật quy định rất rõ, trong trường hợp người thụ hưởng có hành vi cố ý gây ra cái chết hoặc thương tật vĩnh viễn cho người được bảo hiểm, họ sẽ mất toàn bộ quyền nhận tiền bảo hiểm.

Trách nhiệm của người thụ hưởng là phải cung cấp đầy đủ giấy tờ liên quan và trung thực trong mọi trường hợp (Nguồn: Sưu tầm)

Trường hợp nào người thụ hưởng bảo hiểm không được chi trả?

Dù đã được chỉ định, người thụ hưởng có thể không được nhận quyền lợi trong một số trường hợp sau:

Người thụ hưởng cố ý gây ra sự kiện bảo hiểm

Như đã nêu ở trên, nếu kết quả điều tra của cơ quan chức năng xác định người thụ hưởng có hành vi cố ý gây ra cái chết cho người được bảo hiểm để trục lợi, công ty bảo hiểm có quyền từ chối chi trả toàn bộ quyền lợi cho người đó.

Hợp đồng bảo hiểm mất hiệu lực

Nếu tại thời điểm xảy ra sự kiện bảo hiểm, hợp đồng đã bị mất hiệu lực (ví dụ: do bên mua bảo hiểm không đóng phí đúng hạn và đã quá thời gian gia hạn), công ty bảo hiểm sẽ không có trách nhiệm chi trả quyền lợi.

Người thụ hưởng tử vong trước người được bảo hiểm

Nếu người thụ hưởng duy nhất qua đời trước hoặc cùng thời điểm với người được bảo hiểm mà bên mua chưa kịp chỉ định người thay thế, quyền lợi bảo hiểm sẽ không được chi trả cho người thừa kế của người thụ hưởng đó. Thay vào đó, số tiền này sẽ được xử lý theo quy định của hợp đồng, thường là chi trả cho bên mua bảo hiểm hoặc cho hàng thừa kế hợp pháp của người được bảo hiểm.

Vi phạm pháp luật hoặc các điều khoản loại trừ trong hợp đồng

Nếu sự kiện tử vong của người được bảo hiểm xảy ra do các nguyên nhân nằm trong điều khoản loại trừ của hợp đồng (ví dụ: hành vi vi phạm pháp luật, tự tử trong 2 năm đầu...), công ty bảo hiểm cũng sẽ không chi trả quyền lợi cho người thụ hưởng.

Người thụ hưởng bảo hiểm không được chi trả quyền lợi khi vi phạm pháp luật hoặc điều khoản trong hợp đồng (Nguồn: Sưu tầm)

Có thể không chọn người thụ hưởng bảo hiểm được không?

Có, bạn hoàn toàn có thể không chỉ định một người thụ hưởng cụ thể khi ký hợp đồng.

Tuy nhiên, đây là một lựa chọn không được khuyến khích. Khi không có người thụ hưởng được chỉ định, nếu người được bảo hiểm qua đời, số tiền bảo hiểm sẽ được chi trả cho hàng thừa kế hợp pháp của người được bảo hiểm theo quy định của pháp luật về thừa kế.

Việc này có thể dẫn đến nhiều phức tạp và chậm trễ:

• Thủ tục phức tạp: Phải có văn bản thỏa thuận của tất cả những người trong hàng thừa kế hoặc quyết định của tòa án để xác định ai là người nhận tiền và tỷ lệ phân chia.
• Phát sinh tranh chấp: Có thể xảy ra tranh chấp giữa những người thừa kế, kéo dài thời gian giải quyết.
• Chậm trễ chi trả: Gia đình sẽ không nhận được nguồn tài chính kịp thời trong lúc khó khăn nhất.

Do đó, việc chỉ định rõ ràng một người thụ hưởng cụ thể luôn là giải pháp tốt nhất.

Những lưu ý quan trọng khi chọn người thụ hưởng bảo hiểm

• Ghi rõ và đầy đủ thông tin: Đừng chỉ ghi mối quan hệ chung chung như "vợ" hay "con". Bạn nên ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh, số CCCD/Hộ chiếu và mối quan hệ với người được bảo hiểm. Nếu có nhiều người thụ hưởng, hãy ghi rõ tỷ lệ hưởng quyền lợi cho mỗi người (ví dụ: Vợ 50%, Con trai 25%, Con gái 25%).
• Thường xuyên xem xét và cập nhật: Hãy xem lại và cập nhật thông tin người thụ hưởng khi có các sự kiện lớn như kết hôn, ly hôn, sinh con, hoặc khi người thụ hưởng không may qua đời.
• Cân nhắc các trường hợp đặc biệt:
  • Chỉ định người chưa thành niên (dưới 18 tuổi): Bạn hoàn toàn có thể chỉ định con cái làm người thụ hưởng. Tuy nhiên, khi chi trả, số tiền sẽ được quản lý bởi người giám hộ hợp pháp của trẻ cho đến khi trẻ đủ 18 tuổi.
  • Chỉ định người thụ hưởng thay thế (thứ cấp): Để phòng trường hợp người thụ hưởng chính qua đời trước người được bảo hiểm, bạn nên chỉ định thêm một hoặc nhiều người thụ hưởng thứ cấp.

Cần lưu ý những điều quan trọng về thông tin hay những quy định đặc biệt khi chọn người thụ hưởng bảo hiểm (Nguồn: Sưu tầm)

Câu hỏi thường gặp về người thụ hưởng bảo hiểm (FAQ)

Người thụ hưởng bảo hiểm có thể là người mua bảo hiểm không?

Có. Đây là trường hợp rất phổ biến, ví dụ một người vợ (bên mua bảo hiểm) mua hợp đồng bảo hiểm cho chồng mình (người được bảo hiểm) và chỉ định chính mình (người vợ) làm người thụ hưởng.

Có thể thay đổi người thụ hưởng sau khi hợp đồng có hiệu lực không?

Có. Bên mua bảo hiểm có toàn quyền thay đổi người thụ hưởng vào bất kỳ lúc nào trong suốt thời hạn hợp đồng, miễn là có sự đồng ý bằng văn bản của người được bảo hiểm (nếu họ là người khác) và thông báo cho công ty bảo hiểm để cập nhật.

Người thụ hưởng bảo hiểm dưới 18 tuổi có được nhận tiền không?

Người thụ hưởng dưới 18 tuổi vẫn là người có quyền nhận tiền hợp pháp. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật, số tiền này sẽ được người đại diện theo pháp luật (cha/mẹ hoặc người giám hộ) đứng ra nhận và quản lý cho đến khi người thụ hưởng đủ 18 tuổi.

Nếu không chỉ định người thụ hưởng thì tiền bảo hiểm chi trả cho ai?

Nếu không có người thụ hưởng được chỉ định, số tiền bảo hiểm sẽ được giải quyết và chi trả cho hàng thừa kế hợp pháp của Người được bảo hiểm theo quy định của Bộ luật Dân sự về thừa kế.

Có thể chỉ định nhiều người thụ hưởng cùng lúc không?

Có. Bạn hoàn toàn có thể chỉ định nhiều người cùng thụ hưởng một hợp đồng và nên ghi rõ tỷ lệ phần trăm quyền lợi mà mỗi người sẽ nhận được để tránh các tranh chấp sau này.

Việc chỉ định người thụ hưởng là một hành động đơn giản nhưng mang ý nghĩa vô cùng to lớn. Đó là bước cuối cùng và quan trọng nhất để đảm bảo rằng tâm huyết và tình yêu thương của bạn được chuyển trao đúng người, đúng cách, giúp bảo vệ tương lai tài chính cho những người thân yêu một cách trọn vẹn nhất. 

Cake by VPBank hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức cần thiết để đưa ra quyết định sáng suốt, đảm bảo kế hoạch tài chính của bạn luôn trọn vẹn ý nghĩa.