Quỹ đầu tư là gì? Kiến thức cơ bản cần biết cho người mới

*Bài viết chỉ mang tính chất cung cấp thông tin, kiến thức khách quan, không phải là lời khuyên đầu tư. 

Quỹ đầu tư là một giải pháp tài chính tập hợp vốn từ nhiều người để tạo thành một danh mục đầu tư đa dạng do các chuyên gia quản lý. Với quỹ đầu tư, bạn có thể tham gia thị trường chỉ với số vốn nhỏ, tiết kiệm thời gian nghiên cứu và hạn chế rủi ro so với việc phải tự mình lựa chọn từng cổ phiếu, trái phiếu riêng lẻ.

Vậy quỹ đầu tư là gì, cơ chế vận hành ra sao và có những ưu, nhược điểm nào? Trong bài viết này, Ngân hàng số Cake by VPBank sẽ cùng bạn phân tích chi tiết các khía cạnh của quỹ đầu tư, cung cấp một nền tảng kiến thức vững chắc để bạn có thể đưa ra những quyết định tài chính phù hợp.

>>Xem thêm: 

Các quỹ đầu tư tại Việt Nam uy tín, đáng tin cậy

Quỹ đầu tư phát triển là gì? Cách thức hoạt động và lợi ích cần biết

Đầu cơ và đầu tư khác nhau thế nào? Ưu nhược điểm và lựa chọn phù hợp

Quỹ đầu tư là gì?

Quỹ đầu tư là một định chế tài chính được thành lập bằng cách huy động vốn từ rất nhiều nhà đầu tư khác nhau để gộp lại thành một nguồn vốn lớn. Sau đó, nguồn vốn này sẽ được một đội ngũ chuyên gia tài chính chuyên nghiệp thay mặt các nhà đầu tư để đem đi đầu tư vào một danh mục đa dạng các tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản...

Hãy hình dung quỹ đầu tư như một phương tiện tài chính tập thể, đưa bạn đến mục tiêu gia tăng tài sản. Thay vì phải tự mình đương đầu với những rủi ro và đòi hỏi phức tạp của thị trường, bạn chỉ cần góp vốn để sở hữu một phần của quỹ thông qua chứng chỉ quỹ. Khi đó, đội ngũ chuyên gia từ Công ty Quản lý Quỹ sẽ chịu trách nhiệm phân tích và đưa ra các quyết định đầu tư tối ưu, nhằm đảm bảo hành trình đầu tư của tất cả mọi người đạt hiệu quả cao nhất.

Quỹ đầu tư là tổ chức tài chính huy động vốn từ nhiều nhà đầu tư khác nhau gộp lại thành một nguồn vốn lớn (Nguồn: Sưu tầm)

Vì sao nên đầu tư thông qua quỹ đầu tư?

Lợi ích cho nhà đầu tư cá nhân

• Quản lý chuyên nghiệp: Bạn sẽ được hưởng lợi từ kiến thức, kinh nghiệm và nguồn lực của cả một đội ngũ chuyên gia tài chính mà không cần phải tự mình phân tích. Họ sẽ làm công việc khó nhất là nghiên cứu thị trường, lựa chọn tài sản và quản trị rủi ro thay cho bạn.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Với một số vốn nhỏ, bạn có thể ngay lập tức sở hữu một phần của một danh mục đầu tư đa dạng gồm hàng chục, thậm chí hàng trăm loại tài sản khác nhau.
• Tiết kiệm thời gian và công sức: Bạn không cần phải theo dõi bảng điện tử hàng ngày hay đọc các báo cáo tài chính phức tạp. Quỹ đầu tư là giải pháp lý tưởng cho những người bận rộn nhưng vẫn muốn tài sản của mình được sinh lời.
• Tiếp cận dễ dàng với vốn nhỏ: Hầu hết các quỹ đầu tư hiện nay đều cho phép tham gia chỉ với số vốn rất nhỏ (vài trăm nghìn hoặc vài triệu đồng), phá vỡ rào cản về vốn cho các nhà đầu tư cá nhân.

Lợi ích cho thị trường và nền kinh tế

• Huy động và dẫn vốn hiệu quả: Quỹ đầu tư là một kênh huy động nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội một cách hiệu quả, sau đó phân bổ nguồn vốn này đến các doanh nghiệp cần vốn để sản xuất kinh doanh, từ đó thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
• Tăng tính chuyên nghiệp và thanh khoản cho thị trường: Sự tham gia của các quỹ đầu tư với tư cách là các nhà đầu tư tổ chức lớn giúp thị trường chứng khoán hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch và sôi động hơn.

Quỹ đầu tư mang lại lợi ích cho nền kinh tế góp phần tăng trưởng kinh tế bền vững và gia tăng tài sản cho nhà đầu tư (Nguồn: Sưu tầm)

Hạn chế và rủi ro cần lưu ý

• Chi phí vận hành: Để duy trì đội ngũ chuyên gia và các hoạt động của quỹ, bạn sẽ phải trả một số loại phí như: phí quản lý (thường từ 1-2%/năm trên tổng tài sản), phí mua/bán chứng chỉ quỹ... Các khoản phí này sẽ làm giảm lợi nhuận thực tế của bạn.
• Mất quyền kiểm soát trực tiếp: Bạn không thể can thiệp vào quyết định mua hay bán một cổ phiếu cụ thể nào trong danh mục. Bạn phải đặt hoàn toàn niềm tin vào chiến lược và năng lực của công ty quản lý quỹ.
• Rủi ro thị trường: Lợi nhuận của quỹ đầu tư không được đảm bảo và sẽ biến động theo tình hình chung của thị trường. Nếu thị trường đi xuống, giá trị khoản đầu tư của bạn cũng sẽ sụt giảm và có thể gây ra thua lỗ.
• Rủi ro về hiệu suất của người quản lý: Không phải quỹ nào cũng hoạt động hiệu quả. Kết quả đầu tư phụ thuộc rất lớn vào tài năng và sự nhạy bén của đội ngũ quản lý quỹ.

Các loại quỹ đầu tư phổ biến hiện nay

Phân loại theo cấu trúc vốn

• Quỹ mở (Open-ended Fund): Đây là loại hình phổ biến nhất hiện nay. Quỹ không giới hạn về quy mô vốn và thời gian hoạt động. Nhà đầu tư có thể mua hoặc bán lại chứng chỉ quỹ cho công ty quản lý quỹ vào bất kỳ ngày giao dịch nào.
• Quỹ đóng (Closed-end Fund): Quỹ chỉ huy động vốn một lần duy nhất với số lượng chứng chỉ quỹ cố định. Sau đó, chứng chỉ quỹ sẽ được niêm yết và giao dịch mua bán giữa các nhà đầu tư trên sàn chứng khoán, tương tự như một cổ phiếu.

>>Xem thêm: Quỹ mở và quỹ đóng khác biệt như thế nào? Đâu là lựa chọn phù hợp?

Phân loại theo nguồn vốn huy động

• Quỹ đại chúng (Public Fund): Huy động vốn rộng rãi từ mọi đối tượng nhà đầu tư trong công chúng. Hầu hết các quỹ mở và quỹ đóng niêm yết bạn biết đều là quỹ đại chúng.
• Quỹ thành viên (Private Fund): Huy động vốn riêng lẻ từ một số lượng hạn chế các nhà đầu tư (dưới 100 người) và thường là các tổ chức hoặc nhà đầu tư chuyên nghiệp có tiềm lực tài chính lớn.

Thị trường có rất nhiều loại quỹ đầu tư và được phân loại theo nhiều hình thức khác nhau (Nguồn: Sưu tầm)

Phân loại theo hình thức tổ chức

• Quỹ đầu tư dạng công ty: Quỹ được thành lập như một công ty cổ phần, có tư cách pháp nhân độc lập.
• Quỹ đầu tư dạng hợp đồng: Đây là hình thức phổ biến nhất tại Việt Nam. Quỹ được hình thành dựa trên một hợp đồng ký kết giữa các nhà đầu tư, công ty quản lý quỹ và ngân hàng giám sát. Quỹ không có tư cách pháp nhân.

Quỹ đầu tư hoạt động như thế nào?

Cơ chế vận hành của một quỹ đầu tư chuyên nghiệp được thiết kế để đảm bảo sự an toàn và minh bạch cho nhà đầu tư.

Bước 1: Huy động vốn từ nhà đầu tư

Đầu tiên, Công ty Quản lý Quỹ sẽ giới thiệu sản phẩm quỹ ra công chúng và tiến hành huy động vốn từ các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức. Nhà đầu tư sẽ góp vốn bằng cách mua Chứng chỉ quỹ (CCQ). Toàn bộ số tiền góp vốn này sẽ được tập hợp lại để hình thành nên quy mô vốn ban đầu của quỹ.

Bước 2: Lưu ký và bảo quản tài sản tại Ngân hàng Giám sát

Toàn bộ tài sản của quỹ, bao gồm tiền vốn huy động được và các chứng khoán sẽ mua trong tương lai, không do Công ty Quản lý Quỹ trực tiếp nắm giữ. Thay vào đó, chúng được chuyển đến và lưu ký tại một Ngân hàng Giám sát. Đây là một ngân hàng thương mại hoàn toàn độc lập, có chức năng chính là bảo quản an toàn và quản lý tách biệt tài sản của quỹ khỏi tài sản của chính công ty quản lý quỹ.

Bước 3: Công ty Quản lý Quỹ thực thi chiến lược đầu tư

Dựa trên mục tiêu và chiến lược đã công bố, đội ngũ chuyên gia của Công ty Quản lý Quỹ sẽ tiến hành phân tích thị trường và đưa ra các quyết định đầu tư. Họ sẽ đặt lệnh mua hoặc bán các loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu... 

Bước 4: Giám sát và định giá độc lập

Trong suốt quá trình hoạt động, Ngân hàng Giám sát sẽ thực hiện vai trò giám sát các hoạt động đầu tư của Công ty Quản lý Quỹ để đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật và điều lệ quỹ. Đồng thời, hàng ngày, giá trị của toàn bộ danh mục đầu tư sẽ được định giá lại theo giá thị trường để tính toán ra Giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ. Quá trình tính toán này cũng được Ngân hàng Giám sát kiểm tra và xác nhận để đảm bảo tính chính xác, minh bạch.

Bước 5: Phân phối lợi nhuận cho nhà đầu tư

Lợi nhuận của quỹ được tạo ra từ hai nguồn chính: 

(1) Lãi vốn, là sự tăng trưởng giá trị của các tài sản trong danh mục đầu tư

(2) Thu nhập, bao gồm cổ tức từ cổ phiếu và lãi suất từ trái phiếu

Các khoản lợi nhuận này sẽ được phản ánh vào sự gia tăng của giá trị NAV. Khi nhà đầu tư bán lại chứng chỉ quỹ, họ sẽ nhận được khoản tiền tương ứng với giá trị NAV đã tăng trưởng đó.

Cách chọn quỹ đầu tư phù hợp cho người mới

Xác định mục tiêu tài chính và khẩu vị rủi ro

Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Bạn cần xác định rõ mục tiêu đầu tư của mình (dài hạn hay ngắn hạn, tích lũy hay tạo thu nhập) và khả năng chấp nhận biến động của khoản đầu tư. Điều này sẽ là kim chỉ nam giúp bạn lựa chọn loại hình quỹ phù hợp, chẳng hạn như quỹ cổ phiếu cho mục tiêu tăng trưởng cao, hoặc quỹ trái phiếu cho mục tiêu bảo toàn vốn.

Tìm hiểu lịch sử hoạt động và uy tín của công ty quản lý quỹ

Hiệu suất của quỹ phụ thuộc rất lớn vào năng lực của công ty quản lý. Ưu tiên các công ty quản lý quỹ lớn, có lịch sử hoạt động lâu năm và uy tín trên thị trường như Dragon Capital, VinaCapital, SSIAM, VCBF... Xem xét hiệu suất hoạt động của các quỹ do họ quản lý trong 3-5 năm gần nhất.

Chọn công ty quản lý quỹ uy tín, có hoạt động lâu năm trên thị trường tài chính (Nguồn: Sưu tầm)

So sánh chi phí quản lý, phí mua bán chứng chỉ quỹ

Chi phí là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến lợi nhuận ròng của bạn. Hãy so sánh biểu phí giữa các quỹ cùng loại. Một quỹ có mức phí thấp hơn có thể mang lại lợi thế đáng kể trong dài hạn nhờ sức mạnh của lãi kép.

Câu hỏi thường gặp về quỹ đầu tư (FAQ)

Người mới có nên tham gia quỹ đầu tư không?

Quỹ đầu tư được xem là một trong những công cụ phù hợp nhất cho người mới bắt đầu, vì nó giải quyết được các rào cản lớn về kiến thức chuyên môn, thời gian nghiên cứu và số vốn cần thiết để đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Đầu tư qua quỹ có an toàn không?

Đầu tư qua quỹ có mức độ an toàn cao hơn so với việc tự đầu tư vào các tài sản riêng lẻ nhờ cơ chế đa dạng hóa và sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, đây vẫn là một hoạt động đầu tư và tiềm ẩn rủi ro biến động từ thị trường, không đảm bảo an toàn vốn và lợi nhuận như hình thức gửi tiết kiệm. 

Lợi nhuận của quỹ đầu tư đến từ đâu?

Lợi nhuận đến từ hai nguồn: sự tăng giá của các tài sản (cổ phiếu, trái phiếu...) mà quỹ nắm giữ, và các khoản thu nhập như cổ tức (từ cổ phiếu) và lãi suất (từ trái phiếu).

Quỹ đầu tư là một phát minh tài chính tuyệt vời, giúp dân chủ hóa hoạt động đầu tư và mang lại cơ hội xây dựng sự thịnh vượng cho tất cả mọi người, không phân biệt số vốn hay trình độ chuyên môn. Bằng cách ủy thác cho các chuyên gia, bạn có thể để đồng tiền của mình làm việc một cách hiệu quả và bền bỉ.

Hành trình đầu tư có thể bắt đầu một cách đơn giản hơn bạn nghĩ, đặc biệt là với sự hỗ trợ của các nền tảng công nghệ hiện đại. Cake by VPBank tin rằng, bằng cách trang bị kiến thức vững chắc, bạn sẽ tự tin đưa ra những quyết định tài chính thông minh cho tương lai của mình.